به نظر می‌رسد به‌جای آنکه با ورود فناوری‌های تازه، زندگی ما راحت‌تر گردد، روزبه‌روز مشغله ما بیشتر شده است و زمان کافی برای بسیاری از امور نظیر آموزش و یادگیری را از دست داده‌ایم. امروزه به لطف گسترش اینترنت و در دسترس بودن ابزارهای نوین ارتباطی، بسیاری از افراد و سازمان‌ها در حال تغییر برنامه‌های آموزشی خود از شیوه سنتی به روش‌های الکترونیکی می باشند.
اگر به دنبال فراگیری یک مهارت تازه هستید یا جزو افرادی هستید که در تدوین و اجرای برنامه آموزشی سازمان خود نقشی دارید، انتخاب بهترین شیوه‌ی یادگیری الكترونیكی یکی از چالش‌های پیش روی شما خواهد بود؛ زیرا باید از میان شیوه‌های مختلفی که وجود دارد، آن چیزی را انتخاب کنید که متناسب با نیازها و اهداف شما است. انتخاب روش مناسب، ضمن صرفه‌جویی در زمان و هزینه، موجب افزایش اثربخشی آموزش در افراد می‌شود. این مقاله را بخوانید تا با جزئیات مقوله‌ی یادگیری الكترونیكی بیشتر آشنا شوید
روش درست یادگیری الكترونیكی را انتخاب کنید
امروزه الگوی عمومی طراحی آموزشی به نام ADDIE به‌عنوان الگویی نظام‌مند شناخته می‌شود که به مدرسان و طراحان آموزشی اطمینان می‌دهد با اجرای مفاهیم آن، آموزش و ارائه مطالب به فراگیران، اثربخش خواهد بود. این الگو از ۵ مرحله تشکیل شده است:
1- تحلیل (Analysis)
2- طراحی (Design)
3- تولید و توسعه (Develop)
4- اجرا (Implementation)
5- ارزشیابی (Evaluation)
از بین این ۵ مرحله، تحلیل نقش بسیار مهمی در فرآیند آموزش دارد و در آن اطلاعاتی درباره‌ی مخاطبان، نیازهای آنها، بودجه، محدودیت‌های موجود و… جمع‌آوری می‌شود.
انواع محتوای آموزشی
با توجه به نوع مخاطبان و تحلیل نیازهای آنها، برای تهیه یک برنامه آموزش الکترونیکی، انواع مختلفی از محتوا برای آموزش وجود دارد که در ادامه به رایج‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
یادگیرنده محور
یادگیرندگان به کمک مدرس خود، مسئولیت درک و فهم مطالب و درنهایت نتیجه‌گیری را به عهده می‌گیرند. برنامه آموزش و تمامی مهارت‌ها و دانشی که یادگیرنده قرار است در این دوره کسب کند باید متمرکز بر نیازها و وظایف او در زندگی حرفه‌ای باشد.
سرگرم‌کننده
تکنیک‌ها و روش‌های آموزشی باید به شیوه‌ای مبتکرانه استفاده شود تا برای فراگیران یک تجربه جذاب و مهیج از آموزش فراهم شود.
تعاملی
فعالیتی منظم و سنجیده درباره موضوع یا مسئله‌ای خاص است که فراگیران در تعامل با یکدیگر درباره‌ی آن موضوع یا مسئله، به مطالعه، بحث و اظهارنظر می‌پردازند. مشارکت فعال فراگیران، موجب افزایش سطح ابتکار و نوآوری آنها می‌شود.
شخصی‌سازی
دوره‌های آموزشی با توجه به بازتاب علاقه و نیازهای یادگیرنده، شخصی‌سازی می‌شوند. دوره‌ها و مربیان باید بتوانند پیشرفت و کارایی یادگیرنده را منحصراً ارزیابی نمایند.
هرم آموزش
طراحی محتوای آموزشی، به شیوه‌ی آموزش الکترونیکی که در مرحله‌ی تحلیل انتخاب می‌شود بستگی دارد.
هرم آموزش که توسط لابراتوار آموزش ملی، مورد تحقیق قرارگرفته و ساخته شده است، درصد بازخورد فراگیران بر اساس شیوه‌های مختلف آموزش را نشان می‌دهد. چهار سطح اول این هرم شامل: تدریس، مطالعه، دیدن و شنیدن و اثبات تجربی از شیوه‌های بالقوه هستند. در مقابل سه سطح پایینی شامل مباحثه‌ی گروهی، تمرین عملی و آموزش دادن به دیگران از طریق شیوه‌های مؤثرتر و بالفعل آموزش هستند. هرم آموزش کمک می‌کند تا شیوه‌ی مناسب آموزش را بیابیم. توصیه می‌کنیم هر بار که خواستید در مرحله‌ی تحلیل، شیوه‌ی مناسب آموزش الکترونیکی را انتخاب کنید، همواره به هرم آموزشی رجوع کنید.
از میان شیوه‌های گوناگون آموزش الکترونیکی که می‌توانند برای آموزش‌گیرنده‌ی امروزی استفاده شوند، باید بهترین و مناسب‌ترین انتخاب شود. بسیاری از شیوه‌های آموزش الکترونیکی در دو دسته همزمان و غیر همزمان قرار می‌گیرند.
یادگیری الكترونیكی به شیوه همزمان و غیر همزمان
آموزش همزمان در یک زمان واقعی و در یک محل اتفاق می‌افتد. در ارتباط همزمان لازم است که هر دو نفر در یک زمان مشخص حاضر باشند. مثل چت کردن، کلاس‌های مجازی و ویدئوکنفرانس‌ها.
آموزش غیر همزمان، مستقل از زمان است. دوره‌های «خودآموز» یک نمونه از آموزش غیر همزمان است، زیرا می‌تواند در هر زمان برگزار شود. ایمیل یا انجمن‌های تخصصی، از نمونه‌های دیگر این شیوه هستند.
در حالت ایده آل، فراگیران هر دوره را بر اساس زمان‌بندی و برنامه‌های خودشان با استفاده از پلتفرم آموزشی LMS به اتمام می‌رسانند.
امروزه بیشتر طراحان آموزشی، شیوه‌ی آموزشی غیر همزمان را انتخاب می‌کنند. با توجه به نیازها و هرم آموزشی، انتخاب شیوه‌های آموزش الکترونیکی می‌تواند به شکل‌های زیر باشد:
خود خوان
امروزه یکی از شیوه‌های مرسوم، یادگیری با استفاده از ویکی، وبلاگ‌ها و سایر محتواهای آموزشی نظیر اسلایدها و کتاب‌های الکترونیک است و از این طریق می‌توان اطلاعات اولیه بسیاری درباره یک موضوع را کسب کرد. همچنین این مورد به متخصصانِ موضوع موردنظر اجازه می‌دهد تا فراگیران را در کلاس‌های آموزشی گروه‌بندی کنند و سؤالات و مشکلات آنها را برطرف نمایند.
برنامه‌های صوتی- تصویری
دومین شیوه‌ی رایج در آموزش، ساخت یک ویدئو نمایشی برای آموزش فراگیران است. آموزش از طریق برنامه‌های صوتی- تصویری، یکی از روش‌هایی است که مخاطبان از طریق مشاهده، مطالب آموزشی را می‌آموزند.
مبتنی بر کامپیوتر و اینترنت
در این نوع از آموزش، دوره‌های آموزشی الکترونیکی به شکل سی‌دی یا در نرم‌افزارهای کامپیوتری در اختیار فراگیران قرار می‌گیرد. دوره‌های الکترونیک همچنین می‌توانند بر بستر وب، به کمک اینترنت و سیستم‌های مدیریت محتوا در دسترس قرار بگیرند. دوره‌ها به‌صورت خودآموز هستند و افراد هیچ تعاملی با مربی یا سایر یادگیرندگان ندارند. این شیوه برای فراگیران بزرگ‌سال بسیار مناسب است و به آنها انگیزه می‌دهد تا مهارتی جدید بیاموزند و رزومه خود را پربارتر کنند.
آموزش تلفیقی
این شیوه ترکیبی از آموزش همزمان و غیر همزمان است. برخی از آموزش‌ها مثل آموزش فروش، باید یک ارتباط رودررو باشد؛ تا بتواند کاملاً تأثیرگذار باشد. روش تلفیقی در مواردی که یک کلاس برای تمرین و تعامل وجود داشته باشد، بهترین عملکرد را دارد.
آموزش از طریق موبایل
هزینه مناسب و در دسترس بودن تلفن‌های همراه، فضای مناسبی را برای آموزش از طریق موبایل فراهم کرده است. البته باید به قابلیت‌های تلفن همراه از جمله: فضای دیسک، اتصال به اینترنت و اندازه صفحه‌نمایش توجه داشت. طراحی نرم‌افزارهایی که قابلیت پاسخگویی دارند، می‌تواند بسیاری از هزینه‌های تولید و همچنین زمان پروژه را کاهش دهد. ابزارهای تولید محتوای الکترونیکی نظیر captivate امکان طراحی نرم‌افزارهایی با ویژگی پاسخگو بودن برای دستگاه‌های مختلف را فراهم می‌آورد که این امر مزیتی بزرگ است و موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ی تولید یک دوره‌ی آنلاین می‌شود.
آموزش در شبکه‌های اجتماعی
تأثیرگذاری رسانه‌های اجتماعی بسیار زیاد است و از آنها می‌توان در آموزش‌های سازمانی به‌خوبی استفاده نمود. بسیاری از شرکت‌ها و سازمان از قدرت شبکه‌های اجتماعی آگاه‌اند و کارکنان خود را برای مشارکت در این شبکه‌ها تشویق می‌کنند. کارکنان بر بستر شبکه‌های اجتماعی با یکدیگر در ارتباط هستند و در مورد مسائل و مشکلات و تجربیات خود بحث و تبادل‌نظر می‌کنند. بسیاری از سیستم‌های مدیریت آموزشی (LMS) دارای محیطی برای ارتباطات هستند. بنابراین دیگر نیازی نیست تا یادگیرندگان در محیطی عمومی با یکدیگر گفتگو کنند.
شبیه‌سازی
آموزش الکترونیکی مبتنی بر شبیه‌سازی، بسیار تعاملی است و شدیداً مبتنی به گرافیک، ویدئو و صوت است. علاوه بر این برخی از ویدئوها و بازی‌های شبیه‌سازی سفارشی وجود دارند که می‌توانند شامل مؤلفه‌های سه‌بعدی نیز باشند. نرم‌افزارهای آموزشی جدید یک نمونه از این آموزش هستند که اغلب دارای سطح بالایی از تعامل و شبیه‌سازی هستند.
آموزش مبتنی بر بازی
بازی همیشه برای همه سرگرم‌کننده است، اما می‌تواند رسانه‌ای قدرتمند برای تجربه‌‌ی آموزشی هم باشد. امروزه بسیاری از شرکت‌ها به اهمیت یادگیری مبتنی بر بازی پی برده‌اند و به کمک آن سعی می‌کنند تا انگیزه‌ی یادگیری و دانش کارمندان خود را افزایش دهند. این نوع از دوره‌های آموزشی بر روی ایجاد انگیزه و یادگیری توأم با بازی تمرکز دارد.
درنهایت باید گفت که انتخاب شیوه‌های مناسب آموزش الکترونیکی به تجزیه تحلیل درست یک سازمان یا موسسه آموزشی از مخاطبان خود و شناخت نیازهای آنها بستگی دارد؛ تا بتواند دوره‌ای کارآمد برگزار نماید و تجربه‌ای بهتر و لذت‌بخش از آموزش را برای فراگیران به ارمغان بیاورد.
برگرفته از: elearningindustry.com