فکر می‌کنید هر روز چقدر از زمان‌تان را به «خواندن» اختصاص می‌دهید؟ شاید روزنامه می‌خوانید تا از اخبار جهان مطلع شوید، ایمیل‌های بی‌شماری را که از طرف همکاران‌تان دریافت کرده‌اید، مرور کرده و بعد هم کتاب، گزارش، طرح‌های پیشنهادی، مجله و نامه‌های رسیده را می‌خوانید. اگر دقت کنید می‌بینید که خواندن می‌تواند مهارتی مربوط به کار باشد که اکثر شما اغلب از آن بهره می‌برید. بیشتر ما تا قبل از سنین ۱۰-۱۲ سالگی می‌توانیم نوشته‌ها را بخوانیم و درک کنیم، اما آیا به این معنی است که خوانندگان خوبی هم می باشیم و مهارت تندخوانی را بلد هستیم؟
خب لزوما این‌طور نیست. با توجه به وقت و زمانی که خواندن در زندگی روزمره‌ی ما به خود اختصاص می‌دهد، شاید بهتر باشد این مهارت را تقویت کنیم تا هم در زمان‌مان صرفه‌جویی کنیم و هم مطالبی را که می‌خوانیم بهتر و عمیق‌تر درک کنیم.
اما چگونه می‌توانیم خواننده‌ی بهتری شویم؟ اصلا خواننده‌ی بهتر شدن یعنی چه؟ خواننده‌ی بهتر شدن به معنای سریع‌تر و کارآمدتر شدن به هنگام خواندن و در عین حال درک آن چیزی است که می‌خوانید. ما در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به شیوه‌ی انجام این کار و اینکه چگونه می‌توانیم عادت‌های خواندن ضعیف را کنار بگذاریم.
چگونه می‌خوانیم؟
اگرچه روزانه بخش زیادی از زمان خود را صرف خواندن نوشته‌ها می‌کنید، اما آیا تا‌به‌حال به شیوه‌ی خواندن خود فکر کرده‌اید؟ چشمان‌تان چگونه شکل حروف را درک می‌کنند و سپس آن حروف را کنار یکدیگر قرار می‌دهند تا جمله‌ای بسازند که بتوانید آن را درک کنید؟
وقتی به این مسئله فکر می‌کنید، می‌بینید که خواندن مهارت بسیار پیچیده‌ای است. قبلا دانشمندان معتقد بودند وقتی نوشته‌ای را می‌خوانید، هردو چشم‌تان بر روی حرف خاصی در یک واژه تمرکز می‌کنند. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که این مسئله صحت ندارد.
دانشمندان در حال حاضر بر این باورند که هرکدام از چشم‌ها، هر بار فقط روی یک حرف متفاوت یعنی معمولا دو کاراکتر مجزا، ثابت می‌شود. سپس مغز این تصاویر را با یکدیگر ترکیب می‌کند تا واژه‌ای بسازد. این امر همین‌طور که صفحات متن را به‌سرعت می‌خوانیم، به‌صورت آنی رخ می‌دهد.
مزایای تندخوانی
میانگین سرعت خواندن بسیاری از افراد، ۲۵۰ واژه در دقیقه است. یعنی خواندن یک صفحه‌ی متوسط کتاب یا متن، ۱ تا ۲ دقیقه طول می‌کشد. پس اگر سرعت خود را تا ۵۰۰ واژه در دقیقه افزایش بدهید، می‌توانید زمان خواندن‌تان را به نصف برسانید و زمانی را که در آن صرفه‌جویی کرده‌اید، به کارهای دیگری اختصاص بدهید یا زمان بیشتری را صرف استراحت و رفع استرس کنید.
یکی از مزایای دیگر تند خوانی این است که می‌توانید ساختار کلی بحث را بهتر درک کنید. این امر منجر به درکی کلی می‌شود که برای کار و حرفه‌ی شما مزایای فراوانی دارد.
توجه:
تندخوانی مهارت مفید و ارزشمندی است. با‌این‌حال، زمان‌هایی وجود دارند که استفاده از این تکنیک مناسب نیست. برای مثال بهتر است مدارک مهم و چالش‌برانگیز را آهسته بخوانید تا بتوانید جزئیات را به‌طور کامل درک کنید.
ترک عادت خواندن ضعیف
بیشتر آدم‌ها حداقل یک یا چند عادت خواندن دارند که سرعت‌شان را پایین می‌آورد. خواننده‌ی بهتر شدن، یعنی غلبه بر عادات بد و هموار کردن راه برای امتحان روش‌های جدید و مؤثر خواندن.
در ادامه به برخی از رایج‌ترین عادات بدخوانی می‌پردازیم و در مورد کارهایی که می‌توانید به‌منظور غلبه بر آنها انجام بدهید، صحبت می‌کنیم.
۱. بیان ذهنی
بیان ذهنی عادتی است که براساس آن هر واژه را هنگام خواندن در ذهن خود بیان می‌کنید. اکثر افراد این کار را تا حدودی انجام می‌دهند.
وقتی بیان ذهنی دارید، «می‌شنوید» که واژه در ذهن‌تان گفته می‌شود. بیان ذهنی زمان‌بر است علاوه بر این هیچ نیازی هم نیست که کلمات را در ذهن‌تان بیان کنید!
حذف بیان ذهنی به تنهایی می‌تواند سرعت خواندن شما را به میزان قابل توجهی افزایش بدهد. در غیر این صورت، خواندن‌تان محدود به سرعتی می‌شود که به اندازه‌ی سرعت حرف زدن است یعنی حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ واژه در هر دقیقه. تنها روش از بین بردن این مانع، امتناع از بیان واژه‌ها در ذهن به هنگام خواندن است.
برای از بین بردن این صدا در ذهن، ابتدا باید مطمئن شوید که وجود دارد (تا اینجای مقاله را چگونه خواندید؟) و بعد هم باید تمرین کنید که آن را «بیان نکنید». موقع خواندن به خودتان بگویید که بیان ذهنی نخواهید داشت. تا وقتی این عادت بد را ترک نکنید، به این تمرین نیاز دارید. خواندن واژه‌ها به‌صورت گروهی هم کمک‌تان می‌کند، چرا که بیان ذهنی گروهی از واژه‌ها دشوارتر است. (ادامه‌ی مقاله را بخوانید تا بهتر متوجه شوید.)
۲. خواندن کلمه به کلمه
خواندن کلمه به کلمه نه‌تنها کُند است بلکه وقتی بر روی واژه‌های جدا تمرکز می‌کنید، اغلب مفهوم کلی آنچه را که گفته می‌شود، از دست می‌دهید. افرادی که هر واژه را به‌عنوان واحد مجزایی می‌خوانند، نسبت به کسانی که کلمات را به‌صورت گروهی می‌خوانند، درک کمتری از مطلب دارند. (به شیوه‌ی حرکت چشمان خود هنگام خواندن این مقاله دقت کنید. آیا هر تک‌واژه را می‌خوانید، یا گروه‌هایی دو، سه، چهار یا پنج واژه‌ای را می‌خوانید؟)
با تمرین، تعداد واژه‌هایی را که هر بار می‌خوانید، افزایش بدهید. می‌توانید متن را کمی دورتر نگه دارید، با این کار تعداد واژه‌هایی که در یک نگاه واحد می‌خوانید، بیشتر می‌شوند. هرچه تعداد واژه‌های هر گروه بیشتر باشد، نوشته را سریع‌تر می‌خوانید.
۳. حرکت چشمی ناکارآمد
خوانندگان کُند معمولا بر روی هر واژه تمرکز می‌کنند و هر سطر را به کندی پیش می‌برند. چشم هر بار کمتر از ۴ سانتیمتر را پوشش می‌دهد که این میزان در یک صفحه‌ی معمولی، ۴ یا ۵ واژه را در بر می‌گیرد. مسئله این است که اکثر خوانندگان از دید جنبی خود برای دیدن واژه‌هایی که در انتهای هر سطر وجود دارند، استفاده نمی‌کنند.
برای رفع این مشکل، نگاه خود را هنگام خواندن آرام و ملایم کنید. با آرام کردن و بسطِ نگاه‌تان، می‌توانید به جای دیدن هر واژه به‌عنوان واحدی مجزا، گروه کلمات را ببینید. همین‌طور که در این کار مهارت پیدا می‌کنید، چشمان‌تان سریع‌تر در صفحه حرکت خواهند کرد.
وقتی به انتهای هر سطر نزدیک می‌شوید، بگذارید دید جنبی‌تان فعال‌تر شود تا آخرین مجموعه از واژه‌ها را هم ببینید. بهاینترتیب می‌توانید به‌سرعت کل سطر را تا سطر بعدی نگاه کنید.
۴. بازگشت به عقب
بازگشت به عقب، بازخوانی غیرضروری مطالب است.
گاهی اوقات افراد عادت دارند همین‌طور که واژه‌ها را می‌خوانند، مدام به عقب برگردند و دوباره آنها را بخوانند، اگرچه گاهی نیز ممکن است به چند جمله عقب‌تر برگردند تا مطمئن شوند آنها را درست خوانده‌اند. وقتی به این صورت به عقب بازمی‌گردید، جریان و ساختار متن را از دست می‌دهید و درک کلی‌تان از موضوع کمتر می‌شود.
حواس‌تان به بازگشت به عقب باشد و مطالب را بازخوانی نکنید، مگر اینکه واقعا مجبور باشید.
برای کاهش تعداد دفعات بازگشت چشم‌ها به عقب، اشاره‌گری در امتداد سطری که از روی آن می‌خوانید حرکت بدهید. این اشاره‌گر می‌تواند انگشت‌تان، یک خودکار یا تکه‌ای کاغذ باشد. چشمان شما نوک اشاره‌گر را دنبال خواهند کرد و کمک‌تان می‌کند تا از بازگشت به عقب امتناع کنید. سرعت خواندن شما با این روش عمدتا به سرعت حرکت اشاره‌گر بستگی دارد.
۵. تمرکز ضعیف
حتما متوجه شده‌اید هنگامی که تلویزیون روشن است و سعی دارید متنی را بخوانید، تمرکز بر روی واژه‌ها هم دشوار است، چه برسد به درک جمله‌های بسیاری که در کنار یکدیگر قرار دارند. خواندن باید در محیطی صورت بگیرد که در آن عوامل حواس‌پرتی به حداقل ممکن برسند.
برای افزایش تمرکز در هنگام خواندن، از انجام همزمان چند کار اجتناب کنید و همه‌ی عوامل حواس پرتی را از بین ببرید. این مسئله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا وقتی از تکنیک‌های گروه‌بندی واژه‌ها و توقف بیان ذهنی استفاده می‌کنید، شاید قبل از اینکه متوجه شوید چیزی را به‌درستی نفهمیده‌اید، چندین صفحه را خوانده باشید.
به «عوامل درونی پرت‌کننده‌ی حواس» هم دقت کنید. اگر هنوز دارید به باخت دیروز تیم فوتبال‌تان فکر می‌کنید، یا به فکر آن هستید که برای شام چه چیزی درست کنید، توانایی‌تان برای پردازش اطلاعات کم خواهد شد.
بیان ذهنی در واقع مغز شما را وادار می‌کند تا به آنچه می‌خوانید توجه کنید و به همین دلیل است که افراد اغلب می‌گویند که می‌توانند همزمان بخوانند و تلویزیون تماشا کنند. برای اینکه خواننده‌ای واقعی شوید، باید از این مسئله اجتناب کنید.
۶. گرایش به خواندن خطی
به ما یاد داده‌اند که هر واژه، جمله، بند و صفحه را به ترتیب پیش ببریم. اما وقتی این کار را انجام می‌دهید، به مطالب مکمل و کلیدی و مطالب غیرضروری به یک اندازه اهمیت می‌دهید.
برای رفع این مشکل، در هر صفحه، به دنبال عنوان‌ها و جملات بولت‌دار و برجسته باشید. در هیچ کتاب قانونی ننوشته‌اند که «باید متن را به ترتیبی که نویسنده نوشته بخوانید»، پس نگاهی اجمالی به صفحات بیندازید و مشخص کنید چه چیزی ضروری و چه چیزی غیرضروری است. موارد کم‌اهمیت را به‌طور سطحی بخوانید و تنها به مطالب کلیدی توجه کنید.
همین‌طور که می‌خوانید، به دنبال موارد اضافی باشید که نویسندگان برای جالب و جذاب کردن نوشته‌ی خود به متن اضافه کرده‌اند. اگر به نکته‌ی اصلی پی بردید، نیازی نیست مثال یا شرح آن را بخوانید. مشخص کنید چه چیزی را نیاز است بازخوانی کنید. دو بار خواندن یک بند مهم، بسیار بهتر از خواندن هشت بند دیگری است که همان مفهوم را شرح می‌دهند.
کلیدهای موفقیت در تندخوانی
آگاهی از شیوه‌ی تندخوانی فقط گام اول است. باید آن‌قدر تمرین کنید تا در آن مهارت پیدا کنید. در اینجا توصیه‌هایی مطرح می‌شوند که کمک‌تان می‌کنند عادات خواندن ضعیف را ترک کنید و بر مهارت‌های تندخوانی که در بالا مورد بحث قرار گرفت، مسلط شوید.
تمرین، تمرین و تمرین. باید به‌طور منظم از مهارت‌های خود استفاده کنید. یادگیری خواندن چندین سال طول می‌کشد و بهبود مهارت‌های خواندن نیز به زمان نیاز دارد.
با مطالب آسان شروع کنید. وقتی تندخوانی را شروع می‌کنید، از متنی چالش‌برانگیز استفاده نکنید. چیزی مانند رمان یا سفرنامه بخوانید تا بتوانید با مروری سریع آن را درک کنید و لذت ببرید.
به‌درستی تندخوانی کنید. هر چیزی برای تندخوانی مناسب نیست. مثلا اسناد حقوقی، پیش‌نویس گزارش سالانه یا حتی ایمیلی که از عزیزان‌تان دریافت می‌کنید، بهتر است به‌صورت کامل و با بیان ذهنی خوانده شوند.
اگر باید پیامی را به‌طور کامل درک کنید، اطلاعات آن را حفظ کنید، در مورد جزئیات آن بحث کنید، آن را به‌طور کامل تحلیل کنید، یا همان‌گونه که نویسنده قصد داشته از نثر لذت ببرید، تندخوانی، رویکرد غلطی است. (در این مورد، انتخاب استراتژی خواندن درست، قبل از شروع کمک‌تان می‌کند.)
از اشاره‌گر یا ابزار دیگری برای افزایش سرعت خواندن‌تان استفاده کنید. وقتی اشاره‌گر یا انگشت خود را روی متن حرکت می‌دهید، چشم‌ها و مغز خود را مجبور به همراهی می‌کنید.
گامی به عقب برگردید و از ساختار متن استفاده کنید. این کار شامل سطحی خواندن اطلاعات به‌منظور آشنا شدن با ساختار و آرایش متن، جست‌وجوی واژه‌های برجسته و عنوان‌ها و جست‌وجو برای شیوه‌هایی است که نویسنده از طریق آنها از یک موضوع به موضوع دیگر می‌پردازد.
وقتی تندخوانی را شروع می‌کنید، بهتر است سرعت فعلی خواندن خود را به‌عنوان معیار قرار بدهید. بهاینترتیب می‌توانید بگویید که آیا تمرین‌تان نتیجه‌ای داشته یا نه. البته سایت‌ها و نرم‌افزارهایی هم وجود دارند که می‌توانید با استفاده از آنها میزان پیشرفت‌تان را بسنجید و با بیان اینکه حال قادرید سریع‌تر بخوانید، می‌توانید دوستان و خانواده‌ی خود را تحت تأثیر قرار بدهید!