یاد آخرین مکالمه تان خود با یک غریبه بیفتید. در لحظاتی از گفت‌وگویتان معذب بودید؟ از طرف مقابل خوش‌تان آمد؟ او از شما خوشش آمد؟ از گفت‌وگو با او احساس خوبی داشتید؟ گفت‌وگو با غریبه‌ها مانند قدم گذاشتن به سرزمین عجایب می باشد. کافی است این گفت‌وگو را با مکالمات خود با همسر، دوستان یا همکاران خود مقایسه نمایید. با مطالعهٔ این مقاله خواهید آموخت چگونه با افزاد غریبه گفت‌وگوی بهتری داشته باشید. همچنین با فواید مکالمه با افراد ناشناس آشنا می شوید.
پژوهشِ گروهی از روانکاوانِ اجتماعی نشان می‌دهد که پاسخِ همهٔ سؤالات آغاز این مقاله مثبت است! این پژوهشگران کارگاهی آموزشی‌ـ‌تحقیقاتی برای برخی از شهروندان برگزار کردند. آنها سعی کردند بفهمند چگونه می‌توان در گفت‌وگو با افراد غریبه پیشرفت کرد. به همین منظور، قبل و بعد از کارگاه، نظر شرکت‌کنندگان دربارۀ مکالمه‌هایشان را جویا شدند.
دکتر گیلیان سندزتروم، مؤلف این پژوهش و استاد ارشد روانشناسی در دانشگاه «Essex» است. بر اساس توضیحات او، نتایج پژوهش نشان می‌دهد شرکت‌کنندگان، هم قبل و هم بعد از کارگاه، معتقد بودند که هم‌صحبتشان فرد جالبی است. باوجود این، همگی احساس می‌کردند احتمالا به همین اندازه برای طرف مقابل جذاب نباشند. همچنین تقریبا همگی معتقد بودند گفت‌وگو بهتر از چیزی پیش رفت که تصور می‌کردند!
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد حتی اگر در حین گفت‌وگو احساس عجیبی دارید، وضعیت احتمالا بهتر از چیزی است که تصور می‌کردید. دکتر سندزتروم معتقد است پیشرفتِ بسیار در برقراری ارتباط با غریبه‌ها شدنی است. فرقی هم نمی‌کند غریبه همکار جدید باشد یا دوستِ دوست ما یا صندوقدار سوپرمارکت! در ادامه با بینش‌های دکتر سندزتروم و دیگر متخصصان دربارۀ گفت‌وگو با غریبه‌ها و فواید این گفت‌وگو‌ها آشنا می‌شوید.
گفت‌وگو با غریبه‌ها سخت است چون مجهولات زیادی وجود دارد
گفت‌وگو با غریبه‌ها مانند قدم گذاشتن به سرزمین ناشناخته‌ها است. این گفت‌وگو را با مکالمات خود با همسر، دوستان یا مادر خود مقایسه کنید. شناخت نداشتن از غریبه‌ها گفت‌وگو را چالشی و احتمالا رعب‌آور می‌کند. گفت‌وگو را شروع می‌کنیم و هم‌زمان به اتفاقات افتضاحی فکر می‌کنیم که ممکن است روی دهد!
شاید طرف مقابل یا حتی شما پرگویی کنید. شاید او ناگهان سکوت کند. شاید حوصلهٔ شما یا طرف مقابل سر برود. ممکن است سکوت عذاب‌آوری حاکم شود. شاید حس کنید قصد دارد مخ شما را بزند. حتی ممکن است احساس کنید طرف مقابل می‌خواهد به‌نحوی شما را آزار دهد! دکتر سندزتروم معتقد است این واکنشی برای بقا و یادگار دوران تکامل ما است!
جرجی نایتینگال مربی مکالمه و بنیان‌گذار مؤسسهٔ «Trigger Conversations» است. دفتر این مؤسسهٔ آموزشی در لندن است و به مردم می‌آموزد چگونه مکالمه‌های بهتر و معنا‌دار‌تری داشته باشند. نایتینگال بر اهمیتِ فضا و زمینهٔ گفت‌وگو تأکید می‌کند. بسته به زمینه و زمانه، قواعد اجتماعی نا‌نوشته‌ای بر هر گفت‌وگو حاکم است. ما اغلب تمایل داریم از این قواعد پیروی کنیم. باوجود این، مشکل اینجاست که گاهی شک داریم از کدام قاعده باید پیروی کرد. آیا فاش کردن مسئله‌ای خاص دربارۀ خودمان، اعتبار ما را افزایش می‌دهد؟ آیا ما را دوست‌داشتنی‌تر می‌کند؟ آیا کمی تعریف از خود، روی دیگری تأثیر مثبتی می‌گذارد یا او را پس می‌زند؟
نایتینگال می‌گوید: «ما می‌خواهیم دیگران ما را دوست داشته باشند. یا حداقل اینکه پذیرای ما باشند. ما گاهی از ترسِ زیر پا گذاشتن قواعد، مانند مارگزیده‌ای عمل می‌کنیم که از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد!»
ما موجوداتی اجتماعی هستیم؛ حتی گفت‌وگو‌های آزار‌دهنده هم برای سلامت ما مفید است
حتی اگر در گفت‌وگو سکوت‌های عذاب‌آور حاکم است یا حرف اشتباهی بزنیم یا خیلی محتاط عمل کنیم، گفت‌وگو با آدم‌های جدید برای ما مفید است؛ حتی اگر طرفِ گفت‌وگو غریبه‌ای باشد که او را در آینده هرگز نخواهیم دید. به عنوان نمونه، تحقیقات نشان می‌دهد حتی کوچک‌ترین ارتباطات اجتماعی (مانند گفت‌وگویی کوتاه در مترو با غریبه‌ها)، حال‌وهوای ما را بهبود می‌دهد.
پژوهشگران در یک تحقیق، افرادی را به‌شکل تصادفی انتخاب و آنها را به کافی‌شاپی در مرکز شهر ونکور دعوت کردند. از گروهِ اول درخواست شد با پیشخدمت گفت‌وگوی گرمی داشته باشند. از گروه دوم هم خواسته شد با کمترین کلماتِ ممکن، قهوه سفارش دهند. افراد گروه اول در مقایسه با گروه دوم، کافی‌شاپ را با حال‌وهوای بهتری ترک کردند و احساس تعلق به جامعه در آنها تقویت شده بود. این تحقیقات در سال ۲۰۱۳ در نشریهٔ «Social Psychological and Personality Science» منتشر شد.
دکتر الیزابت دان، مؤلف این تحقیق و استاد روانشناسی در دانشگاه «British Columbia» است. او معتقد است بر اساس داده‌های این پژوهش نمی‌توان تأثیر این روش در بهبود خلق و خو را با دیگر راهبردها مقایسه کرد. همچنین مشخص نیست این بهبود حال‌وهوا چقدر ماندگار است. او می‌گوید: «گفت‌وگو با غریبه‌ها آسان و همیشه در دسترس است و قطعا برای ما منفعت دارد، مثل اسب پیشکشی که نباید دندان‌های آن را شمرد.»
در پژوهش دیگری که دان و سندزتروم انجام دادند، از گروهی دانشجو خواسته شد تعداد ارتباط‌های اجتماعی‌شان در طول روز را بشمارند. دانشجویانی که ارتباطات بیشتری داشتند، سطح شادی و سلامتی بالا‌تری را گزارش دادند. همچنین محققان در این پژوهش، تأثیرِ ویژگی‌های شخصیتی بر این نتایج را کمتر از چیزی می‌دانند که تصور می‌کنیم. آنها معتقدند انسان‌ها چه درونگرا باشند، چه برونگرا، همگی موجوداتی اجتماعی هستند.
درونگرا‌ها بیش از برونگرا‌ها نگران این موضوع هستند که مکالمات‌شان چگونه پیش می‌رود. باوجود این، وقتی افراد میزان منفعتی را که از یک گفت‌وگو نصیبشان شده است گزارش می‌دهند، تفاوت‌های شخصیتیِ آنان بی‌معناست. این نتایجی است که سندزتروم و همکارانش سال گذشته در نشریهٔ «Psychological Science» منتشر کردند. آنها تأثیر برخی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی را نیز بررسی کرده‌اند: ویژگی‌هایی مانند «اعتماد به نفس» و «حساسیت دربارۀ طرد شدن» نیز بی‌تأثیرند.
چگونه در گفت‌وگو با دیگران ماهر شویم؟
شاید بخواهید در فضای مجازی به فرد خاصی نزدیک شوید؛ ممکن است با دوستِ دوستِ خود که پیش‌ازاین او را ندیده‌اید، در مهمانی گرم بگیرید؛ حتی ممکن است بخواهید در آسانسور کلمه‌ای محبت‌آمیز به غریبه‌ای بگویید. در هر صورت، ما برای شما پیشنهادهایی داریم:
۱. شجاع باشید و نگرانی‌تان را کم کنید
سندزتروم توصیه می‌کند حتی اگر احساس راحتی نمی‌کنید، شجاع باشید و انجامش دهید. طرفِ مقابل احتمالا بیش از چیزی که تصور می‌کنید از شما خوشش بیاید. احتمالا هردو بیش از آنچه تصور می‌کنید از گفت‌وگو لذت خواهید برد.
دکتر جولیانا شرودر، استاد‌یارِ دانشکده اقتصاد «Hass» در دانشگاه «California Berkeley» است. او دربارۀ زبان و توانایی ذهنی و تأثیر آنها بر ارتباطات تحقیق می‌کند. او می‌گوید: «از گفت‌وگو با کسی که در ظاهر با شما متفاوت است نترسید. گفت‌وگو با کسی که با شما تفاوت دارد احتمالا جذاب‌ترین و روشنگر‌ترین تجربه خواهد بود.»
۲. کنجکاو باشید
پرسشگر باشید. آیا فردی که آن لباس‌های خاص را بر تن کرده قابل‌اعتنا است؟ دلیل آنها برای شرکت در مراسمی که در آن حضور دارید چیست؟ تحقیقات نشان می‌دهد افراد پرسشگر در مقایسه با افرادی که سؤالات کمی در ذهن دارند، هم‌صحبت‌های جذاب‌تری هستند. البته سندزتروم متذکر می‌شود هر سؤالی ممکن است گفت‌وگو را خاتمه دهد یا آن را جذاب‌تر کند!
۳. از به‌کار بردن جملات غیر‌رسمی نترسید
از سؤالات همیشگی پرهیز کنید، سؤالاتی مانند «شغل شما چیست»، «کجا زندگی می‌کنید» و … . سؤالاتی بپرسید که طرف مقابل را درگیر کند و به فکر وادارد. همچنین می‌توانید با چنین جملاتی شروع کنید: «این تابلوی نقاشی من را گیج می‌کند» یا اینکه «باورم نمی‌شود امروز مترو چقدر شلوغ بود.» این عبارات دعوتی هستند برای به‌اشتراک گذاشتن کنجکاوی.
نایتینگال می‌گوید: «مهم نیست سؤال می‌پرسید، جواب می‌دهید یا عبارت خاصی بر زبان می‌آورید. جملات شما باید در هر صورت، معتبر و موثق باشند. مردم می‌خواهند چهرهٔ واقعی شما را ببینند تا بتوانند چهرهٔ واقعی خودشان را نشان دهند.»
۴. از هم‌صحبت خود تعریف کنید
ستایش طرف مقابل موجب می‌شود تمرکزِ گفت‌وگو به‌سمت هم‌صحبتِ شما تغییر کند. به این ترتیب، او حس مثبتی خواهد یافت. گاهی در حین گفت‌وگو با غریبه‌ها مضطرب می‌شویم. در این شرایط مدام در فکر این هستیم که چه حرف اشتباهی زده‌ایم یا ممکن است چه کار اشتباهی از ما سر بزند. کافی است تمرکز گفت‌وگو را به‌سمت طرف مقابل سوق دهیم تا این لحظات سرشار از اضطراب را پشت‌سر بگذاریم.
۵. دربارۀ موضوعات مشترک صحبت کنید
حداقل اشتراکات شما این است که در مکان یکسانی حضور دارید و آب‌وهوای مشابهی را تجربه می‌کنید! از اینکه عمیق‌تر شوید و اشتراکات بیشتری پیدا کنید، نترسید. شاید همشهری باشید! شاید دوست مشترکی داشته باشید. شاید سِمَت شغلی یا سرگرمی مشترکی داشته باشید.
ما معمولا در تخمینِ میزان تفاوت افراد با خودمان و دیگران اغراق می‌کنیم. در واقعیت، احتمالا ما با دیگران اشتراکات فراوانی داریم اما هنوز این اشتراکات را کشف نکرده‌ایم.
۶. تعداد مکالمات خود با غریبه‌ها را بیشتر کنید
هرچه تعداد مکالمات‌تان بیشتر شود، مهارت شما در مکالمه افزایش می‌یابد. به‌مرور پرسش‌های بهتری طرح می‌کنید و پاسخ‌های شما جذاب‌تر می‌شود. مکالمه قطعا مهارت می‌خواهد. با تمرین کردن، مهارت و اعتماد به نفس شما برای استفاده از مهارت‌ها افزایش می‌یابد.
ما از طرد شدن به‌وسیلهٔ جامعه هراس داریم؛ اینکه دیگران ما را نادیده بگیرند یا واکنش مثبتی نشان ندهند. باوجود این، نتایج تحقیقات چیز دیگری را نشان می‌دهد. اگر شروع‌کنندهٔ گفت‌وگو شخص دیگری باشد، افراد همیشه تمایل دارند وارد گفت‌وگو شوند. تصور اشتباه ما ناشی از نادیده گرفتنِ یک رسم اجتماعی است: سردیِ طرف مقابل به‌سبب حفظ ادب است.
۷. اجازه ندهید لحظات عجیب‌وغریب مانع گفت‌وگو شوند
سندزتروم بر اساس تجربیاتش، گفت‌وگو با غریبه‌ها را شامل این مراحل می‌داند: در ابتدا آنها با نگاه‌شان از شما می‌پرسند: «آیا همدیگر را می‌شناسیم؟» سپس متوجه می‌شوند که همدیگر را نمی‌شناسید؛ بعد با خود فکر می‌کنند: «چه آدم عجیب‌وغریبی هستید که سرِ صحبت را با فرد غریبه‌ای باز کرده‌اید!» در نهایت با گذر از این مراحل به این نتیجه می‌رسند که شما فقط می‌خواهید برخوردی دوستانه داشته باشید.
کمی عجیب‌وغریب بودن در این شرایط، طبیعی است. باوجود این، در صورت ادامه دادن، احتمالا گفت‌وگوی خوبی خواهید داشت.