انگیزه جوانان برای ورود به دانشگاه و دریافت مدرک در حالی افزایش یافته که «مدرک تحصیلی» در اولویت نخست شرایط استخدام غالب دستگاه‌ها و نهادها اعم از دولتی و خصوصی قرار دارد. اما در این میان جایگاه آموزش های سازمانی و مهارتی کجاست؟
توسعه روزافزون دانشگاه‌ها و رقابت بر سر مدرک امروز یکی از مشکلات کاهش فرصت‌های شغلی بین جوانان است. سیاست‌های اشتغالزایی هر چند از ساماندهی بحران بیکاری تقریبا ناتوان مانند اما توسعه و تشویق فرهنگ مدرک‌گرایی به تدریج میل به مهارت آموزی و آموزش سازمانی را در بین جوانان کاهش داده است.
از طرفی تسهیل ورود به دانشگاه‌ها منجر شده تا ضمن گسترش فرهنگ مدرک کرایی، از کیفیت نظام آموزش مهارت در دانشگاه‌ها کاسته است به طوریکه خروجی فارغ التحصیلان با فرصت‌های اشتغال موجود همخوانی ندارد و به گفته رئیس مرکز کارآفرینی دانشگاه علامه طباطبائی «کم‌مهارتی بسیاری از جوانان یکی از دلایل عمده عدم استخدام آنها توسط کارفرمایان است.»
طبق آمار ارائه شده از سوی مسئولان سالانه حدود ۹۰۰ هزار دانشجو از دانشگاه‌های کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند که این حدود ۶۵۰ هزار نفر از این افراد متقاضی اشتغال هستند. این آمار در کنار اظهارات اخیر رئیس جمهور از وضعیت ناخوشایند اشتغال به ویژه در قشر تحصیل‌کرده جامعه حکایت دارد.
در همین زمینه پیش از این دکتر مهدی گودرزی، رئیس مرکز کارآفرینی دانشگاه علامه طباطبائی در گفت‌وگو با مهر گفته بود: «عدم آموزش مناسب و کسب مهارتهای لازم چه در عرصه علمی- فنی و چه در عرصه خانوادگی و اجتماعی باعث شده که نه تنها دانش‌آموخته دانشگاهی درک صحیحی از واژه «شغل مناسب» نداشته باشند بلکه به غلط در آنها انتظارات و توقعات نابجایی شکل گرفته باشد که تصحیح این تصور غلط، ممکن است پس از سالها کسب تجربه توسط خود افراد قابل رفع شدن باشد.»
در عین حال به گفته گودرزی: «در فرایند ارتقا اساتید دانشگاه‌ها، تماما بر سرآمدی آموزشی و پژوهشی استاد و انجام کارهای فردی تاکید شده است و اساسا امتیازی برای اساتیدی که برای دانشجویان خود بستر کارافرینی و یا استخدام در حوزه تحصیلی‌شان را فراهم می کنند، دیده نشده است.»
در همین حال اصغر نورالله زاده، مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید با اشاره به مدرک‌گرایی جوانان گفت: اگر پایه و مبنای پرداخت حقوق و دستمزد مهارت باشد دیگر مدرک گرایی در بین جوانان اولویت نخواهد بود؛ اگر به هر فرد شاغل بر اساس میزان مهارت وی حقوق پرداخت شود، قطعا او برای کسب مهارت انگیزه پیدا می‌کند؛ اما متاسفانه به دلیل اینکه حقوق نیروی کار اغلب بر اساس مدرک پرداخت می‌شود، مدرک گرایی به مهارت آموزی ترجیح داده شده است.
اما در شرایط فعلی که بی‌مهارتی جوانان هم یکی از دلایل بیکاری محسوب می‌شود، دلیل اصلی این «مدرک گرایی» چیست؟ دلیل دوری از آموزش های سازمانی و مهارتی چیست؟ بی تفاوتی نظام آموزش عالی یا بازار کار؟ مشاهدات جامعه حاکی از آن است که در دانشگاه‌ها جدیت لازم برای مهارت آموزی وجود ندارد. از طرفی در بازار کار نیز با توجه به اینکه غالب مراکز(اعم از دولتی و خصوصی)، مدرک دانشگاهی را در اولویت شرایط استخدامی خود در قرار می‌دهند، این مساله انگیزه جوانان را برای مدرک‌گرایی افزایش داده است. ضمن اینکه نظام پرداخت حقوق و دستمزد نیز بر مبنای مدرک پایه‌گذاری شده است.
در حالی مدرک در اولویت مهارت در شرایط استخدام قرار دارد، که به استناد به قانون «الزام فراگیری آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای اشتغال به کار»، به منظور تنظیم مهارتهای موجود، کلیه کارفرمایان واحدهای صنعتی، تولیدی، خدماتی و صنفی موظفند از متقاضیان اشتغال بکار گواهینامه مهارت فنی و حرفه‌ای از مراجع ذیصلاح مطالبه و همچنین‌زمینه ارتقای آموزش کارگران ساده و ماهر و نیمه ماهر خویش را فراهم کنند.