بحران و رکود اقتصادی در برهه‌های مختلف می تواند برای هر کشوری اتفاق بیفتد. متأسفانه، وقتی رکود اقتصادی اتفاق می‌افتد، کار زیادی از دست کسی برنمی‌آید. تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم مقابله خودمان با آن است. یعنی تا آنجا که می‌توانیم منابع مالی‌مان را دربرابرِ رکود اقتصادی مقاوم کنیم. در این مقاله ۱۰ گام مؤثر جهت پشت سرگذاشتن موفق این دوره را معرفی خواهیم کرد.
هاوارد دوُرکین، متخصص امور مالی و رئیس Debt.com می‌گوید:
«به ضدرکود کردنِ زندگی‌تان مانند ضدگردباد کردنِ خانهتان نگاه کنید. اگر گردباد چند روز با شما فاصله داشته باشد و از شما بپرسم حفاظ‌های مخصوص گردباد کجا هستند، بدترین جواب این خواهد بود: “فکر کنم چندتا در گاراژ داشته باشم، اما شاید لازم باشد چندتای دیگر هم بخرم”. دیگر خیلی دیر است و هر پنجرهٔ بدون حفاظ یعنی خرابی و فاجعه. رکود هم به همین شکل است. تنها فرقش این است که خرابی آن ماه‌‌ها طول می‌کشد و سال‌ها باقی می‌ماند.»
برای جمع‌آوری این راهنمای گام‌به‌گام دربارهٔ حفظ ثبات‌مالی در شرایط بد اقتصادی نظرات کارشناسان اقتصادی مختلف را بررسی کرده‌ایم.
۱. وحشت نکنید
رکود (متأسفانه) طبیعی است. حفظ آرامش ذهن اولین قدم برای ضدرکود کردن منابع مالی‌تان است. وقتی وحشت‌زده می‌شوید مغز نمی‌تواند تصمیمات هوشمندانه و بلندمدت اتخاذ کند. این آرامش ذهنی علاوه بر اینکه به خود مراقبتی کمک می‌کند، باعث می‌شود درک کنید که رکود غیرقابل‌اجتناب و گذراست.
دورکین می‌گوید:
«اقتصاد فصل دارد و رکود زمستان آن است. بعد از هر تابستان آفتابی، برگ‌های درختان می‌ریزند و روزها کوتاه‌تر و تاریک‌تر می‌شوند.»
ارنی لوری، متخصص امور مالی شخصی و نویسندهٔ «جوانِ ورشکسته سرمایه گذاری را امتحان می‌کند»، به این نکته اشاره می‌کند که «بازار بورس دوره‌ای است و رکود در همه‌جای آن وجود دارد». این دیدگاه شاید خیلی خوشحال‌کننده نباشد اما حداقل با دانستن اینکه دنیا به‌آخر نرسیده است به خودمان دلداری می‌دهیم.
۲. پس‌اندازِ اضطراری‌تان را سازمان‌دهی کنید
الکساندر لوری، مدیرگروه ارشد در رشتهٔ تحلیل امور مالی در کالج گوردن، می‌گوید:
«مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از مردم نمی‌توانند از عهدهٔ حداقل پس انداز ماهیانه برآیند. اگر حالا نتوانید این پس‌انداز را تأمین کنید، در شرایط بد اقتصادی چه‌کار خواهید کرد؟ شاید مجبور شوید زیر بار بدهی بروید یا خانهتان را از دست بدهید. پس حتما ماهیانه پولی برای مواقع ضروری کنار بگذارید.»
بیشترِ متخصصان امور مالی توصیه می‌کنند که به‌اندازهٔ مخارج ۳ تا ۶ ماه برای روزِ مبادا کنار بگذارید. به نظر الکساندر لوری شاید این هدف برای جوانان خنده‌دار باشد، اما آنها باید سعی کنند حداقل به‌اندازهٔ مخارج ۱ ماه پس‌انداز داشته باشند. او می‌گوید: «اشکالی ندارد که با کم شروع کنید، اما باید هر ماه مبلغی از حقوق‌تان را کنار بگذارید.»
۳. بدهی‌تان را کاهش دهید
الکساندر لوری می‌گوید: «بعد از کنار‌گذاشتن پس‌اندازِ اضطراری، مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید رهاشدن از شرِّ بدهی‌ها است». ارنی لوری هم با او هم‌عقیده است و می‌افزاید: «کاهش بدهی‌ها، واقعا به کاهش فشار در شرایط سخت اقتصادی کمک می‌کنند».
۴. دو بودجه داشته باشید: یکی برای امروز و دیگری برای روزهای سخت
اگر هنوز بودجه‌ای ننوشته‌اید، حالا وقتش رسیده که دست‌به‌کار شوید. این می‌تواند فوق‌العاده کسل‌کننده باشد، اما خدمات رایگانی هستند که در این کار به شما کمک می‌کنند.
دورکین می‌گوید: «برنامه‌های مطمئنِ آنلاینی هستند که نیمی از این کار را برای شما انجام می‌دهند. فقط کافی است چند عدد تایپ کنید. به همین راحتی می‌توانید برنامه ریزی بودجه برای خودتان داشته باشید».
علاوه بر بودجه‌ای که برای امروزتان می‌نویسید (یعنی شرایط عادی اقتصادی)، باید بودجه‌ای هم برای شرایط سخت و رکود داشته باشید.
ارنی لوری معتقد است «بودجهٔ روزهای سخت، زمانی اجرایی می‌شود که درآمد به‌شدت کاهش پیدا کند. این بودجه بر تنظیم مخارج حیاتی تمرکز دارد و هدفش این است که پول کافی برای پوشش‌دهی آن ضروریات را تأمین کند.»
وقتی بودجهٔ روزهای سخت‌تان را تنظیم می‌کنید، باید بدترین شرایط را در نظر بگیرید و مخارج ضروری را بنویسید. مخارجی مانند اجاره‌خانه، خرید روزانه و هزینهٔ حمل‌و‌نقل در این لیست قرار می‌گیرند. مخارجی که نباید در این لیست باشند شامل هزینهٔ باشگاه و رستوران هستند. بهتر است امیدوار باشیم که هیچ‌وقت به اجرای این بودجه نیاز پیدا نکنیم، اما داشتن آن حتما مفید است.
۵. سرمایه‌گذاریِ متنوع داشته باشید
دانیل کانکل‌رابرتس، نویسندهٔ امور مالی شخصی و یکی از مؤسسان بومر بنفیتس (Boomer Benefits)، می‌گوید:
«حداقل باید ۴۰ درصد معادل نقدی سرمایهٔ خود را در بازارهای پولی مانند بورس و اوراق قرضه کوتاه یا بلندمدت سرمایه‌گذاری کنید. چند درصد دیگر هم باید به‌صورتِ سهام باشد تا بتوانید از آن کسب درآمد کنید. اگر جوان هستید و هنوز وقت دارید، می‌توانید به میانگین‌سازی هزینه به ریال در زمان رکورد نیز فکر کنید. ممکن است در زمان کاهش قیمتها سهام بخرید، اما هنگام بالارفتنِ قیمتها نیز می‌توانید سهام خریداری کنید. این کار سرمایهٔ کلی‌تان را افزایش می‌دهد. باید بر اهداف بلندمدت خود تمرکز کنید نه بر شرایط اقتصادی موجود.»
۶. برنامۀ بازنشستگی‌تان را در جریان نگه‌دارید
ارنی لوری می‌گوید: «در زمان رکود نیز به پس‌انداز برای بازنشستگی ادامه دهید. به‌خاطرِ وحشت از رکود، از سرمایه‌گذاری در بیمه‌های بازنشستگی پشیمان نشوید».
ارنی لوری توصیه می‌کند اگر در آستانۀ بازنشستگی هستید، حتما با برنامه‌ریزِ امور مالی مشورت کنید. «اجازه دهید فردی متخصص حداقل در ۱ جلسه به استراتژی بازنشستگی‌تان نگاه بیندازد تا مطمئن شوید همه‌چیز روبه‌راه است».
درضمن، می‌توانید سهام یا اوراق‌قرضه هم بخرید. اما توصیهٔ لوگان الک، حسابدار و مؤسس سایت امور مالی شخصی Money Done Right، این است که اگر در همین یکی‌دو سالِ آینده بازنشسته می‌شوید، بهتر است بیشتر پولتان را در سهام نگذارید. بهتر است پولتان دم‌ِ‌دست باشد تا بتوانید بهتر برای بازنشستگی برنامه‌ریزی کنید. او می‌گوید: «شاید صحیح‌تر این باشد که پس‌اندازِ بازنشستگی‌تان را در روش‌های با‌ثبات‌تری مانند اوراق‌قرضه سرمایه‌گذاری کنید».
۷. از اپلیکیشن‌های پس‌انداز استفاده کنید
اگر هنوز از اپلیکیشن های مدیریت هزینه و افزونه های مرورگر برای این کار استفاده نمی‌کنید، حالا وقت آن است که آنها را دانلود کنید. آنها به شما کمک می‌کنند تا از خرج روزانه تا برنامهٔ پس‌اندازتان را تنظیم کنید.
۸. با شغلِ دوم درآمدتان را افزایش دهید
لوری می‌گوید: «چند منبع درآمد داشته باشید. به‌عنوانِ‌مثال، می‌توانید به‌صورتِ نیمه‌وقت مسافر جابه‌جا کنید، پرستار‌ِ کودک شوید، به‌صورتِ آنلاین جنس بفروشید یا حتی در مغازه کار کنید».
داشتنِ شغل دوم به شما در انجام گام دوم (پس انداز بیشتر) نیز کمک می‌کند.
دیوید کاهیل، متخصص امور مالی در FinanceSuperhero می‌گوید:
«داشتن شغل دومِ ثابت و کنارگذاشتنِ درآمد دوم‌تان به شما کمک می‌کند تا پس‌انداز اضطراری‌تان را سریع‌تر افزایش دهید. درضمن، اگر هنگام شرایط بد اقتصادی شغل‌تان را از دست بدهید، می‌توانید روی این پس‌اندازِ اضافی حساب کنید.»
۹. روی مهارت‌ها و تخصص‌تان سرمایه‌گذاری کنید
خیلی از افراد در شرایط رکود اقتصادی شغل‌شان را از دست می‌دهند. همیشه رزومه خود را به‌روز نگه‌دارید. حساب لینکدین خود را به‌روز کنید. همیشه برای نشان دادن قابلیت‌ها و مهارت‌های خود به کارفرمایان آماده باشید.
دیوید باک، متخصص امور مالی شخصی، می‌گوید:
«شاید نیاز باشد تمام مهارت های شغلی فعلی‌تان را تقویت کنید و حتی درصورتِ امکان، مهارت‌های جدیدی در بخش‌های دیگر شغل‌تان بیاموزید. احتمال دارد، در شرایط بد اقتصادی، شرکت‌ها تعدیل نیرو کنند. باید ثابت کنید که علاوه بر حرفۀ فعلی‌تان در بخش‌های دیگر نیز ارزشمند هستید.»
۱۰. اگر بدهکاری زیادی دارید، کمک بخواهید
لسلی اچ. تاین، وکیل امور مالی و نویسندهٔ «زندگی و بدهی: رویکردی تازه در رسیدن به سعادت مالی»، معتقد است:
«بالاخره سلامت روانی و مالی‌تان هم به‌اندازهٔ سلامتی جسمی‌تان مهم هستند. اگر بیمار شوید به پزشک مراجعه می‌کنید. پس اگر مشکل مالی داشته باشید هم باید با متخصص امور مالی مشورت کنید. از کمک‌خواستن خجالت نکشید. داشتنِ متخصص در کنارتان باعث می‌شود فشار کمتری احساس کنید.»
نیازی نیست هزینهٔ زیادی بپردازید. خیلی از مؤسساتِ مشاورهٔ مالی هستند که به‌صورتِ رایگان یا با هزینهٔ کم به شما مشاوره می‌دهند.