ویروس کرونا (COVID-19) در سراسر جهان در گشت‌و‌گذار است که تا کنون ده‌ها هزار نفر را مبتلا و متأسفانه چندین هزار نفر را به کام مرگ فرستاده است. تمامی انسان‌ها در کنار پزشکان، پرستاران و دیگر نیروهای سیاسی و اجتماعی جامعه در اتحادی مقدس برای شکست‌دادن این بیماری هم‌قسم شده‌اند. در این نبرد تمام‌عیار، یکی از مؤثرترین سلاح‌های رزم، معاشرت از راه دور می باشد.
معاشرت از راه دور چیست؟
بر مبنای تعریف سازمان پیشگیری و درمان بیماری ها در آمریکا، معاشرت از راه دور یعنی: حضورنیافتن در مکان‌های شلوغ، پرهیز از هرگونه تجمع انسانی و حفظ فاصله از دیگران. معاشرت از راه دور گام اول در محدود‌کردن انتشار ویروس کرونا است.
قرنطینهٔ شخصی یا جمعی دو شیوه مفید دیگر برای پیشگری از شیوع ویروس کرونا هستند اما با معاشرت از راه دور تفاوت دارند. در قرنطینه، رفت‌و‌آمد مردم از/ به مکانی خاص محدود می‌شود تا از انتقال و شیوع بیماری به دیگر نقاط جلوگیری شود. معاشرت از راه دور شامل هیچ محدودیتِ مکانی نیست و در اصل، نوعی ویژه از عادات رفتاری است که خطر ابتلا به بیماری را برای همه کاهش می‌دهد. اگر مجبورید سر کار حاضر شوید یا برای خرید از منزل خارج شوید، بهترین راه تضمین سلامت شما معاشرت از راه دور است.
معاشرت از راه دور مفهومی عمومی و گسترده است و زیرمجموعه‌های فراوانی دارد. اگر تصمیم گرفته‌اید (یا اجازه دارید) در منزل کار کنید، شما در حال معاشرت از راه دور هستید. لغو رویداد‌های اجتماعی، مسابقات ورزشی یا جلسات و گردهمایی‌های شغلی و تجاری هم تبعیت از راه‌حل معاشرت از راه دور محسوب می‌شوند. تمامی این اقدامات پیشگیرانه دارای یک هدف مشترک اند، هرچند تفاوت‌هایی در اجرا و راهبرد دارند.
معاشرت از راه دور روشی مؤثر برای پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها (از جمله بیماری ویروس کرونا) است که همهٔ ما باید آن را بیاموزیم. از خود بپرسید: آیا کارها و عادات رفتاری من به شکلی هست که گویا مرزی نامرئی میان خود و دیگران کشیده‌ام و درون این مرز از ایمنی لازم برخوردار هستم؟ این سؤال را باید در طول روز بارها از خود بپرسید. در زمان بروز بیماری‌های همه‌گیر، شما باید همواره در فکر کاهش خطر ابتلا به بیماری باشید.
به یاد داشته باشید مسئله فقط حفظ سلامتی خودتان نیست! شاید جوان و سالم هستید و خطر ابتلا به بیماری ویروس کرونا در شما کم است، اما حتما با افراد آسیب‌پذیر یا سالمند هم ارتباط دارید. معاشرت از راه دور هم حافظ سلامت شماست و هم سلامتی دیگران را تا حد زیادی تضمین می‌کند.
چطور با دیگران از راه دور معاشرت داشته باشیم؟
در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار، باید تا جای ممکن از منزل خارج نشویم و در قرنطینه خانگی بمانیم. اما بسیاری از ما بنا بر اقتضای شغل یا زندگی مجبور به خروج از منزل هستیم و راهکار ما برای پیشگری از ابتلا به بیماری‌ها معاشرت از راه دور است. حفظ فاصله از دیگران (۲ تا ۳ متر) خطر ابتلا به بیماری های ویروسی را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهد و ترشحات آلودهٔ دهان و نفس دیگران را از ما دور نگه می‌دارد.
معاشرت از راه دور البته همیشه ممکن نیست. شاید مجبورید تاکسی، اتوبوس یا مترو سوار شوید یا در آسانسور با دیگران همراه شوید. حضور در مکان‌هایی مانند بانک، اداره پست، فروشگاه یا مراسم اجتماعی هم چالش‌برانگیز است. برای معاشرت از راه دور در چنین موقعیت‌هایی باید کاملا هوشیار باشید و هر کاری از دستتان بر‌می‌آید، انجام دهید. در این موقعیت‌ها همواره بیشترین فاصلهٔ ممکن از دیگران را حفظ کنید: اگر مجبور شدید در آخر صف یا خارج از فروشگاه بایستید، از افراد دارای علائم بیماری بیشترین فاصله را بگیرید و مراقب سرفه ها یا عطسه های دیگران باشید. علاوه بر تمامی این موارد، تمرکزتان بر رعایت موارد بهداشت فردی (مانند شستن صحیح دست ها به‌طور مداوم) را همواره حفظ کنید.
یادتان باشد هدف معاشرت از راه دور قطع زنجیرهٔ انتقال ویروس است. در هر جا که هستید (اتاق کارتان در اداره، روی مبلتان در منزل یا حتی مکان‌های عمومی مانند آسانسور) سعی کنید محیط اطرافتان را دائما تمیز و ضدعفونی کنید. این موارد عادات رفتاری جدیدی هستند که همهٔ ما باید با آنها خو بگیریم. طبیعت همواره بقای موجوداتی را تضمین می‌کند که با شرایط جدید سازگار می‌شوند! معاشرت از راه دور بسیار ساده و البته کسل‌کننده است و اجرای آن هیجانی در پی ندارد. جلب توجه مردم به امور ساده و بی‌هیجان کار دشواری است و همین مسئله معاشرت از راه دور را بسیار سخت می‌کند!
بایدها و نباید‌های معاشرت از راه دور
اگر به مراسم عروسی یا مهمانی ویژه‌ای دعوت شدیم، دعوت را بپذیریم یا نه؟ اگر برای مراسم خواستگاری، خرید منزل یا ماشین یا حتی دندان‌پزشکی وقت قبلی تعیین کرده باشیم، چه کنیم؟ اگر در قرنطینه خانگی هستیم و احساس افسردگی می‌کنیم، آیا می‌توانیم با دوستی صمیمی در خیابانی خلوت قدم بزنیم؟ آیا می‌توانیم شب‌ها با خودروی شخصی در خیابان‌ها گردش کنیم؟ این سؤالات قطعا برای بسیاری از ما پیش آمده‌اند. حقیقتش را بخواهید، آموزه‌های معاشرت از راه دور بسیار کلی‌اند و پاسخ متخصصان به سؤالات جزئی ما، گاهی بسیار متناقض است.
ما سعی کرده‌ایم متداول‌ترین سؤالات در زمینه معاشرت از راه دور و قرنطینه خانگی را جمع‌آوری و پاسخ متخصصان به این پرسش‌ها را جمع‌بندی کنیم:
آیا باید از حضور در کافه‌ها و رستوران‌ها پرهیز کنیم؟
در رهنمود‌های سازمان پیشگیری و کنترل بیماری‌ها حفظ فاصله ۲ تا ۳ متری از دیگران توصیه شده است و رهنمودی درمورد حضور در رستوران‌ها و کافه‌ها ارائه نشده است. اما عقل سلیم به ما حکم می‌کند تا جای ممکن در خانه بمانیم و در محیط‌های عمومی تجمع نکنیم. به یاد داشته باشید، سخت‌گیری درمورد معاشرت از راه دور در کشورهایی مانند چین و کرهٔ جنوبی نتایج بسیار مثبتی به بار آورده‌اند.
آیا برگزاری مهمانی‌های کوچک و دعوت تعداد کمی از دوستان و آشنایان کار پرخطری است؟
اکنون زمانی است که باید تمام مهمانی‌ها و برنامه‌های دورهمی خود را لغو کنید. اگر ضرورتی وجود ندارد، باید تمام ملاقات‌های عاشقانه، سرزدن به اقوام، مهمانی‌های خانگی و هر نوع دورهمی جمعی را به زمانی دیگر موکول کنید. گاهی ضرورت حکم می‌کند برای کار، تهیه اقلام ضروری منزل یا کمک به افراد دیگر از منزل خارج شوید. در این موارد، آموزه‌های معاشرت از راه دور را به یاد داشته باشید و دستان خود را مرتب بشویید. اگر علائمی مانند تب یا سرفه دارید، ماندن در قرنطینه خانگی را بسیار جدی بگیرید و جز در شرایط بسیار ضروری، از منزل خارج نشوید.
آیا می‌توان باشگاه رفت؟
حضور در باشگاه‌های ورزشی به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. ورزش کردن برای سلامتی مفید است اما در شرایطی که امروز در آن به سر می‌بریم بهتر است محافظه‌کار باشید. خلاقیت خود را به کار بیندازید و ورزش در خانه را امتحان کنید. از نرم‌افزارها یا ویدئوهای ورزشی استفاده کنید، موسیقی محبوبتان را با صدای بلند گوش کنید و در منزل خودتان ورزش کنید.
آیا می‌توانم با دوستم (با حفظ فاصله ۲ تا ۳ متری) بیرون از منزل قدم بزنم؟
قدم‌زدن، پیاده روی یا دویدن در مکان‌های بدون جمعیت، بی‌خطر به نظر می‌رسد. می‌توانید با دوست یا اعضای خانواده به محیطی خلوت مانند جنگل بروید و از قدم‌زدن در طبیعت و هوای پاک لذت ببرید. پیدا‌کردن مکانی خلوت برای شهرنشینان قطعا کار دشواری است و باید بسیار محتاط و مراقب باشند. یادتان باشد هرچه میزان تعامل اجتماعی خود را بیشتر کنید، خطر ابتلا به بیماری افزایش می‌یابد؛ به همین دلیل، تعداد مراودات و تعداد افرادی را که با آنها تعامل دارید، به حداقل ممکن کاهش دهید و حفظ فاصله ۲ تا ۳ متری را فراموش نکنید.
آیا حضور در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها خطرناک است؟
سعی کنید در ساعات خلوت به فروشگاه‌ها مراجعه کنید تا با کمترین تعداد افراد روبه‌رو شوید. اول‌صبح‌ها، ظهرها یا آخر‌شب‌ها احتمالا بهترین زمان برای تهیه اقلام ضروری‌اند. تا جایی که می‌توانید، خرید اینترنتی انجام دهید و جز در موارد ضروری به فروشگاه‌ها مراجعه نکنید. سعی کنید حجم خرید‌های خود را تا حد ممکن افزایش دهید تا دفعات حضورتان در فروشگاه به حداقل برسد.
آیا می‌توان از حمل‌و‌نقل عمومی استفاده کرد؟
اگر امکان یا موقعیت کار‌کردن در منزل (دورکاری) را دارید، حتما از این فرصت استفاده کنید. اگر مجبورید در محل کار حاضر شوید، سعی کنید ساعت ورود و خروج خود به محل کار را طوری تنظیم کنید که به ساعات شلوغی خیابان برخورد نکنید. اگر محل کارتان فاصلهٔ زیادی با منزل ندارد، حتما سعی کنید پیاده یا با دوچرخه سر کار حاضر شوید. اگر برای حمل‌و‌نقل مجبورید از حمل‌و‌نقل عمومی استفاده کنید، اصل اول حفظ فاصله شخصی است. وقتی در وسایل حمل‌و‌نقل عمومی هستید، سعی کنید نزدیک پنجره باشید و در صورت امکان، از ماسک و دستکش استفاده کنید.
آیا باید از اقوام و دوستان خود بخواهیم مهمانی‌هایی مانند جشن تولد و عروسی را لغو کنند؟
در شرایط کنونی، یکی از بهترین راه‌های ابراز عشق به دیگران، دور‌ماندن و فاصله‌گرفتن از آنهاست. این کار گاهی شجاعت زیادی می‌طلبد. شکستن عرف‌ها و ضوابط اجتماعی اغلب کار دشواری است. سعی کنید درخواست لغو مراسم‌ها را با مهربانی و ادب مطرح کنید و شرایط را به‌روشنی برای مخالفان تشریح کنید.
آیا نباید به سالمندان سر بزنیم؟
میزان ابتلا به بیماری ویروس کرونا با افزایش سن و بیماری‌های زمینه‌ای افزایش می‌یابد. به همین دلیل و برای حفظ سلامتی عزیزان سالمندمان بهتر است ملاقات با آنها را تا حد امکان کاهش دهیم. این کار قطعا بسیار دشوار خواهد بود، اما چاره چیست؟ شما می‌توانید با استفاده از نرم‌افزار‌های ارتباط آنلاین و اینترنت، روزانه چند بار حال نزدیکانتان را جویا شوید و خطر ابتلا به بیماری را برای همه کاهش دهید. اگر مجبور شدید ملاقاتی حضوری با سالمندان داشته باشید، تمامی ضوابط معاشرت از راه دور را به کار بگیرید و کمترین تماس ممکن با این افراد و وسایل منزلشان را داشته باشید.
آیا باید تمامی نوبت‌های غیر‌ضروری مانند نوبت آرایشگاه را لغو کنیم؟
کوتاه‌کردن مو در آرایشگاه رابطه‌ای یک‌به‌یک است؛ بنابراین خطر ابتلا به ویروس در این رابطه کمتر از حضور در اجتماعات گروهی است. اگر واقعا مجبور نیستید، لغو تمامی قرار‌ها و نوبت‌ها شرط احتیاط است؛ اما اگر حضور در آرایشگاه برایتان ضروری است، باید از آرایشگر خود بخواهید تمام ضوابط بهداشتی را رعایت کند. می‌توانید انعام یا عیدی بیشتری به آرایشگر بدهید و از او بخواهید تمامی وسایل را پیش چشم شما ضدعفونی و از ماسک و دستکش استفاده کند.
آیا باید تماس‌های فیزیکی با اعضای خانواده و همسر را محدود کنیم؟
پاسخ به این سؤال دشوار است. منزل امن‌ترین مکان برای شماست و نگرانی اصلی ما تجمعات شلوغ گروهی است. از سوی دیگر، تماس نزدیک با اعضای خانواده اجتناب‌ناپذیر است؛ پس بهترین کار این است که تمامی اعضای خانواده نکات بهداشتی و ضوابط معاشرت از راه دور را رعایت کنند تا خیال همه آسوده باشد. البته اگر نشانه‌های بیماری در یکی از اعضای خانواده ظهور کرد، تمام افراد خانواده باید هوشیارتر باشند و فاصلهٔ خود را با او حفظ کنند.
اگر نشانه‌های بیماری را داشتم و در قرنطینهٔ ۱۴روزه بودم، آیا دیگران می‌توانند به ملاقاتم بیایند؟
خیر. قرنطینه یعنی جدا‌ماندن از دیگر افراد. اگر در قرنطینه هستید، هیچ فردی نباید در مکان قرنطینهٔ شما حضور داشته باشد.
وقتی در قرنطینه هستم، می‌توانم بیرون از محل قرنطینه کمی قدم بزنم؟
اگر در محله‌ای خلوت زندگی می‌کنید، قدم‌زدن در جایی مانند حیاط منزل احتمالا ایرادی ندارد. اما احتیاط کنید که هیچ تماسی با دیگر افراد نداشته باشید. در فاصله‌گرفتن از دیگران بسیار سخت‌گیر باشید؛ در غیر این صورت، ممکن است ناخواسته بیماری خود را به دیگران هم انتقال دهید.
معاشرت از راه دور و هنر حفظ روابط اجتماعی در زمان قرنطینه
معاشرت از راه دور و ماندن در خانه احتمالا نوعی احساس تنهایی یا افسردگی در ما به وجود می‌آورد. برای غلبه بر احساسات منفی، راهبرد‌های ویژه‌ای به شما پیشنهاد می‌دهیم:
۱. ارتباط و معاشرت از راه دور خود را با تمام دوستان و آشنایان افزایش دهید
ارتباط تلفنی یا ویدئویی دست‌کمی از ارتباط چهره‌به‌چهره ندارد و رابطه شما با دیگران را به‌خوبی تقویت می‌کند. به هر حال، دل به دل راه دارد و گفتگو با عزیزان، روحیه دو طرف را تقویت می‌کند. تهدید ویروس کرونا را به فرصت تبدیل کنید و با هرکس که می‌توانید، تماس بگیرید. می‌توانید لیستی از تمام دوستان و آشنایان دور و نزدیک تهیه و آنها را دسته‌بندی کنید. در تماس‌های خود، یاد گذشته و خوشی‌های مشترک را زنده و برای آینده‌های شیرین ابراز امیدواری کنید.
۲. از رسانه‌ها و روش‌های ارتباطی متنوع برای معاشرت از راه دور استفاده کنید
نوع رابطهٔ شما با دیگران مهم است، اما وسیله‌ای که برای ارتباط با آنها به کار می‌گیرید هم اهمیت دارد. تماس‌های تلفنی یا ویدئویی طولانی و مفصل صمیمیت افراد را افزایش می‌دهد اما تماس‌های کوتاه و متناوب هم می‌تواند همین تأثیر را داشته باشد. سعی کنید از همهٔ روش‌های ارتباطی استفاده کنید: گاهی پیامک بدهید، گاهی پیغام صوتی بفرستید و گاهی هم تماس بگیرید. شما حتی می‌توانید تماسی ویدئویی داشته باشید و در حین گفت‌و‌گو به کار‌های خود رسیدگی کنید یا حتی از لنز دوربین فاصله بگیرید و مدتی غیب‌تان بزند. همیشه مراقب خداحافظی هم باشید. سعی کنید به‌آرامی و بسیار صمیمی خداحافظی کنید تا گرمای مکالمه برای مدتی طولانی حفظ شود.
۳. از دیگران حمایت کنید (یا کاری کنید که بدانند همیشه پشت‌شان هستید)
برخورداری از حمایت دیگران یکی از جنبه‌های مهم احساس تعلق اجتماعی است. اگر بدانید همواره حامیانی جدی دارید، روحیه شما تقویت می‌شود. یافته‌های روان‌شناختی نشان می‌دهند حمایت از دیگران هم برای فرد حمایت‌شونده مفید است هم اثرات مثبتی بر روان فرد حامی دارد. حمایت اجتماعی انواع گوناگونی دارد. حمایت می‌تواند بسیار جزئی (مانند پیشنهاد خرید برای دوستی که در منزل است) باشد یا برای ارائه‌دادن اطلاعات (مانند توصیه یا پیشنهاد به دوستی که به مشورت نیاز دارد) باشد. حمایت از دیگران می‌تواند عاطفی (مانند سرزدن به یکی از اقوام) هم باشد که در این ایام ویژه اهمیت بیشتری پیدا کرده است. گاهی حتی لازم نیست اقدامی عملی انجام دهید؛ همین که دیگران بدانند در صورت نیاز، یار و یاورشان خواهید بود می‌تواند سطح اضطراب آنها را کاهش دهد.
۴. تعامل با اعضای خانواده را در منزل افزایش دهید
با تعطیل‌شدن مدارس و ادارات، روابط اجتماعی و رودرروی ما با دیگران کم می‌شود و باید این فقدان را با اعضای خانواده خود در منزل جبران کنیم. اکنون در زمانی هستیم که زندگی تا حدودی به دوران قدیم بازگشته است و باید تعاملات سنتی خود را بازیابی کنیم. شاید تا همین چند هفته قبل، فرصت انجام بازی های گروهی یا کتابخوانی جمعی با اعضای خانواده را نداشتیم؛ اما اکنون وقت این تعاملات سنتی و مفرح فرا رسیده است.
زندگی تحت سیطرهٔ شبح ویروس کرونا با اضطراب و نگرانی همراه است. باید این نگرانی‌ها و اضطراب‌های ذهنی را دور بریزیم و از زمانی که در کنار هم هستیم لذت ببریم. با اعضای خانواده بازی کنید، فیلم و سریال ببینید، موسیقی گوش دهید، کتاب بخوانید، در منزل چادر بزنید (هوراااا!) یا به دل طبیعت بزنید و خوش بگذرانید.
۵. یکنواختی زندگی را به هم بزنید
یکی از جنبه‌های مثبت زندگی اجتماعی، ایجاد تنوع در زندگی است. اکنون که مشی معاشرت از راه دور یا قرنطینه خانگی را برگزیده‌ایم، باید راهی برای مبارزه با یکنواختی زندگی بیابیم. مثلا من و همسرم تصمیم گرفتیم تئاتری دونفره را تمرین کنیم. کمی در اینترنت گشتیم و نمایشنامه‌ای دونفره یافتیم و روزی چند ساعت اجرای آن را تمرین می‌کنیم. چنین کاری پیش از شیوع ویروس کرونا به ذهن من خطور هم نمی‌کرد!
تنوع‌بخشی به زندگی در منزل هم ممکن است؛ فقط باید کمی خلاق باشید. مثلا سایه‌بازی چطور است؟ یادم است وقتی بچه بودیم ساعت‌ها با این بازی سرگرم می‌شدیم. شاید حتی بتوانید با چند نفر از دوستان خود تماس ویدئویی داشته باشید و مثلا اسم‌فامیل بازی کنید!
۶. به یاد داشته باشید تعاملات اجتماعی همیشه هم مفرح نیستند
با خودمان روراست باشیم: روابط اجتماعی گاهی عذاب‌آور‌ند! اکنون فرصت این را داریم که کمی با خودمان خلوت کنیم. این فرصت اختیاری نبوده است اما می‌توان نیمهٔ پر لیوان را دید و از فرصت به‌دست‌آمده نهایت استفاده را برد. تا می‌توانید، روابط اجتماعی خود را تقویت کنید؛ اما گاهی هم در غار تنهایی خود بخزید و با خودتان وقت بگذرانید. شاید بد نباشد یک کاردستی بسازید یا آزمایشی علمی انجام دهید. قدرت تخیل خود را به کار بیندازید و قدر فرصت تنهایی را بدانید.
نتیجه‌گیری
وسعت بحران بیماری ویروس کرونا هنوز برای ما روشن نیست و نمی‌دانیم در جهانِ پساکرونا با چه وضعیتی رویارو خواهیم بود. تنها کاری که امروز از دست ما بر‌می‌آید، کاهش اثرات منفی این بیماری با قطع زنجیرهٔ شیوع آن است. معاشرت از راه دور روشی مؤثر برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا و شیوع این ویروس ست. همهٔ ما باید ضوابط معاشرت از راه دور را بیاموزیم و به دیگران آموزش دهیم.
با کمی خوش بینی می‌توانیم جنبه‌های مثبت معاشرت از راه دور را هم ببینیم. سرعت زندگی کمی کاهش یافته و امکان برقراری تعاملات اجتماعی و انسانی جدیدی در اختیار ما قرار گرفته است.