حتما در آینده‌ای نزدیک باید منتظر تغییرات زیادی در دنیای مدیریت باشیم. این موضوع قطعی است که نقش مدیران و مهارت های مدیریتی در چند سال آینده به‌شدت پررنگ‌تر و مهم‌تر از حال خواهد شد و تحولاتی در رویکردها و عملکردها رخ خواهد داد.
تغییرات درحال شکل‌گیری در دنیای مدیریت
دنیای فناوری ارتباطات درحال تجربه رشدی پرسرعت است. حتی اگر ده سال پیش را با حال حاضر مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که در این عرصه چه تغییرات ناب و شگفت‌انگیزی رخ داده است. همین مقایسه نشان می‌دهد ده سال بعد، دنیا به‌شکلی کاملا متفاوت از اکنون خواهد بود و ارتباطات دستخوش تغییرات شگفت‌انگیز دیگری خواهد شد که باید از همین حالا انتظارش را داشته باشیم. اما چه تغییراتی؟
رشد ارتباطات
تغییرات دنیای فناوری ارتباطات باعث می‌شود که تعاملات میان تیم‌های کاری و اجتماعات مجازی به‌شکلی باکیفیت‌تر و در قالب ارتباطاتی زنده و مستقیم پیش برود.
نقش داده‌های بزرگ
نقش کلان‌داده‌ها یا بیگ دیتا (big data) بیش‌ازپیش در جنبه‌های مختلف مدیریتی پررنگ خواهد شد. کلان‌داده‌ها همان اطلاعات وسیع و عظیمی هستند که در انبارهای داده ذخیره می‌شوند. در آینده‌ای نزدیک، هوش مصنوعی و پلت‌فرم‌ها یا همان بسترهای اجرای نرم‌افزارهای یادگیری ماشینی در مسیر تولید، بازاریابی و فناوری‌های مالی در کنار اپلیکیشن ها و تکنولوژی های مختلف دیگر به‌طور گسترده استفاده خواهند شد.
رشد ابزارهای کاری مختلف
در آینده‌ای نزدیک، تمام امور تکرارشونده در فرایند کسب‌وکارها به دست ماشین‌ها سپرده خواهد شد. درواقع باید منتظر خودکارسازی این دسته از فعالیت‌ها باشیم. در دنیای آینده، گسترش ارتباطات باعث می‌شود که راهکارهای حل مسائل مختلف هم آزادانه‌تر در دسترس عموم قرار گیرند؛ به‌این‌ترتیب این راهکارها تکمیل می‌شوند و توسعه می‌یابند. مشارکت افراد مختلف در توسعه روش‌های گوناگون مدیریتی برای حل مسئله، بستری تعاملی ایجاد می‌کند که به‌کمک آن، امور و فرایندها سریع‌تر و بهره‌ورتر پیش خواهند رفت.
با رشد ابزارهای فناوری، پروژه‌های مختلفِ کاری حکم موتور خلاقیت را پیدا خواهند کرد. مدیران پروژه هم از ابزارهای جدید ارتباطی، نظارت، گزارش نویسی و همکاری بیشترین سود را خواهند برد؛ مثلا برای نظارت بر امور مختلف کسب و کار می‌توان به خودکارسازی و اتوماسیون فکر کرد. با وجود ابزارهای جدید فناوری، مدیران و اعضای تیم پروژه‌ها می‌توانند روی حل مسائل و تعامل و هماهنگیِ بیشتر باهم متمرکز شوند.
دورنمای دیگری از آینده مدیریت در عصر دیجیتال
تیم‌های مجازی هم در آینده به‌شدت قوت خواهند گرفت. منظور از تیم‌های مجازی همان تیم‌هایی است که برای پیشبرد اهدافشان نیازی به حضور فیزیکی در کنار یکدیگر ندارند؛ بنابراین با وجود فناوری‌های ارتباطی می‌توانند باهم در تعامل باشند و از هزینه‌های مختلف بکاهند.
زمانی که فناوری به رشد بیشتری برسد، شاهد استفاده از خودروهای بی‌راننده و وسایل نقلیه‌ای خواهیم بود که هوشمند و خودکارند؛ پس تحویل و ارسال در کسب‌وکارها بسیار سریع‌تر پیش خواهد رفت و حتی پای پهپادها و هواپیماهای بی‌سرنشین هم به دنیای کسب‌وکار باز خواهد شد.
علاوه بر همه اینها، تصمیم گیری مدیریتی در ابعاد مختلف به داده‌ها وابسته خواهد شد. این داده‌ها هستند که راه را به مدیران نشان می‌دهند و برای همین است که تصمیم گیری ها و تصمیم‌سازی‌ها داده‌محور خواهند شد.
نگاهی به آینده
ساختار سازمانی در آینده تخت‌تر خواهد شد و رشد آن به‌شکل افقی خواهد بود. در ساختارهای سازمانی افقی، افراد خود مدیریتی دارند و از سلسله‌مراتب کاسته می‌شود. درواقع در ساختارهای مدیریتی شاهد تغییراتی خواهیم بود که به‌واسطه توانمند‌ترشدن اعضای تیم کاری در ارزش آفرینی بیشتر برای تیم به وجود می‌آیند.
زمانی که به‌خاطر وجود ابزارهای ارتباطی مختلف، هرکس بتواند در تولید ارزش‌ها و ایده‌های ناب برای پیشبرد اهداف کسب‌وکار نقش داشته باشد، دیگر سلسله‌مراتب بی‌معنی خواهد بود؛ دراین‌صورت نقش مدیران هم متحول خواهد شد.
بر بخش‌های مختلف هر کسب‌وکاری، به‌ویژه در مسیر تولید، به‌کمک ماشین‌های خودکار مدیریت و نظارت خواهد شد. جالب نیست؟ نتیجه حضور ماشین‌ها به حاشیه‌رفتن انسان‌ها خواهد بود یا نیروهای انسانی به کارهای مهم‌تر رسیدگی خواهند کرد؟
الگوریتم‌های هوش مصنوعی و کلان‌داده‌ها به ماشین‌ها کمک می‌کنند که استراتژی های مناسب را برای پیشبرد کارها انتخاب کنند و بدون مداخله انسان‌ها بازرسی کارها و نظارت بر آنها را پیش ببرند. حضور پررنگ ماشین‌ها می‌تواند زمینه‌ساز کنترل‌ازراه‌دور کارخانه‌ها شود. با وجود موتورهای تحلیلی پیشگو (Predictive Analytics Engine) در کارخانه‌ها که از حسگرهای مختلف، اطلاعات و داده‌های گوناگون را دریافت می‌کنند، مشکلات پیش رو در هر سیستمی قابل‌پیش‌بینی می‌شود؛ درنتیجه راهکارها برای جلوگیری از وقوع مشکلات پیدا می‌شوند.
اگر واقعا چنین روندهایی در کسب‌وکارهای آینده و سیستم‌های مدیریتی پیش آید، بهره وری به‌طرز شگفت‌انگیزی افزایش خواهد یافت.
نقش مدیران در گذار به دنیای جدید و مهارت‌های ضروری برای آنها
آنچه درباره آینده مدیریت و کسب‌وکارها گفته می‌شود، برای بسیاری از ما هیجان‌انگیز است؛ اما واقعیت این است که هر تغییری ابعاد مختلف بسیاری دارد و تمام شرکت‌ها و کسب‌وکارها نمی‌توانند خود را با سرعت فناوری هماهنگ کنند؛ یعنی تغییراتی که در آینده رخ خواهد داد، آنی و یکباره نخواهد بود؛ چون همه شرکت‌ها و مدیران با سرعتی مشابه به آن واکنش نشان نخواهند داد.
واقعیت این است که روند تغییر بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها متناسب با تغییرات رقیبان و صنعتی پیش خواهد رفت که در آن مشغول به فعالیت هستند. عوامل و نیروهای خارجی هم در این میان نقش دارند؛ یعنی کسب‌وکارها به‌تنهایی درباره روند تغییرات‌شان و هماهنگ‌شدن با فناوری‌های تازه تصمیم‌گیری نمی‌کنند؛ بلکه عوامل مختلفی در این میان نقش دارند و روی روند تغییرکردن هر کسب‌وکار و سازمانی اثر می‌گذارند. درنهایت، باوجود تمام آشوب‌ها، پیشرفت‌ها و هیجاناتی که فناوری‌های تازه به دنیای مدیریت و کسب‌وکارها تحمیل می‌کنند، مدیران همچنان نقشی پررنگ و اثرگذار دارند.
حال اگر مدیری بخواهد با سرعتِ تغییرات پیش برود و از قافله عقب نماند، باید مهارت‌هایش را برای عصر جدید به‌روزرسانی کند. دست‌کم چهار زمینه وجود دارند که مدیران برای تطبیق خود با دنیای آینده باید به آنها پای بگذارند و مهارت‌های لازمِ تازه را کسب کنند. در ادامه، مهارت‌های لازم برای مدیریت در دنیای آینده را معرفی می‌کنیم.
۱. چابکی فنی (Technical Agility)
دیگر راهی برای فرار از فناوری‌های تازه باقی نمانده است. حتی بازاریابی هم که خود از موضوعات نوین دنیای مدیریت است، در مقابل فناوری‌های تازه تسلیم شده است و از ابزارها و فناوری‌های جدید بسیار استفاده می‌کند. اگر مدیر هستید، باید تمام توان خود را به کار بگیرید تا با جدید‌ترین ابزارها و روش‌های مبتنی بر فناوری آشنا شوید؛ این یعنی چابکی فنی و خود را به‌روزکردن. باید روندها و ابزارهای جدید فناوری را بشناسید و کارکردن با آنها را یاد بگیرید.
۲. نتیجه‌محوربودن (Results Only)
کیفیت امور مختلف بیشتر از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. مدیران باید محیط کار را طوری برای کارکنان خود مهیا کنند که افزایش کیفیت ممکن باشد. موضوع مقدار زمانی که برای انجام‌دادن کارها صرف می‌شود، دیگر درحال پیوستن به تاریخ است. مدیران عصر جدید کارکنان را بنا به نتایج و دستاوردهایشان تشویق خواهند کرد و زمانی که صرف انجام‌دادن پروژه‌ها کرده‌اند، به‌تنهایی و بدون دریافت نتیجه، بی‌ارزش خواهد بود؛ پس باید نتیجه‌محوربودن براساس شاخص‌های کیفی را در خود تقویت و تلاش کنید تا نیروهای کاری‌تان از ۱۰۰درصد ظرفیت‌هایشان برای رسیدن به نتایجی درخشان بهره ببرند.
۳. هوشیاری هیجانی (Emotional Awareness)
هوش هیجانی موضوعی نو درزمینه روانشناسی مدیریت است. به‌طورکلی سه حیطه برای هوش هیجانی در نظر گرفته می‌شود: هوشیاری هیجانی، کنترل هیجانات و عواطف و نیز مدیریت آنها برای تقویت حس همدلی با دیگران. مطالعات جدید نشان می‌دهند کارکنان با مدیرانی که هوش هیجانی یا دست‌کم هوشیاری هیجانی بیشتری دارند، ارتباط بهتری برقرار می‌کنند.
۴. چابکی شبکه ارتباطی (Networking Agility)
با تغییر ساختار سازمان‌ها سلسله‌مراتب دچار تغییراتی خواهد شد و خبری از رئیس و مرئوس نخواهد بود. مدیران هم باید تا می‌توانند تلاش کنند چابک‌تر با افراد مختلف وارد تعامل شوند و از آنها در مسیر رسیدن به اهداف خود کمک بگیرند. تعاملات به‌موقع مدیر با دیگران است که باعث دفع تهدیدهای مختلف می‌شود. تهدیدها و مسائل عصر جدید هم بسیار متنوع‌تر از گذشته‌ها خواهند بود؛ به همین خاطر توسعه ارتباطات مدیریتی می‌تواند فرصت‌ها را برای رفع مسائل و حل مشکلات بیشتر کند.