اگر شما هم گاهی حرفی زده‌اید که خیلی زود از گفتن آن پشیمان شده‌اید بهتر است بدانید که این موضوع برای همه اتفاق افتاده است؛ زیرا این طبیعت بشر است که احساساتی شود و از روی احساسات و بدون فکر، چیزی بگوید که بعد پشیمان شود. در این مقاله، می‌خواهیم بدانیم چرا باید قبل از حرف‌زدن فکر کنیم و اجازه ندهیم احساساتمان بر ما چیره شوند. با ما همراه باشید.
این موضوع کاملا طبیعی است که احساساتی شویم و حرف‌هایی بزنیم که از گفتنشان پشیمان شویم؛ اما بعضی از افراد این کار را بیشتر از معمول انجام می‌دهند. شاید بعضی‌ها از پدر و مادرشان آموخته‌اند که قبل از اینکه جملات را بر زبان بیاورند، درباره آنها خوب فکر کنند. اگر شما هم هنگام عصبانیت نمیتوانید بر احساسات‌تان غلبه کنید، بهتر است به این دلایل مهم توجه کنید و درباره‌شان خوب فکر کنید:
۱. کلمات‌تان بازتاب شخصیت شما هستند
پدر و مادرمان از کودکی به ما آموخته‌اند که ناسزا نگوییم. استفاده‌نکردن از کلمات زشت و ناسزا، فقط نشانه ادب نیست، بلکه شخصیت افراد را نشان می‌دهد. به‌قول سعدی، «تا مرد سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد». پس هر آنچه بر زبان می‌آورید، بازتاب شخصیت شما است.
۲. کلمات قدرت دارند
بی‌شک خیلی از شما از سیاست تغییر زبان آگاه هستید. هدف از این سیاست این است که بار منفی را از کلمات بکاهد؛ برای نمونه، در گذشته به افرادی که ازنظر ذهنی از دیگر افراد عقب‌تر بودند «عقب‌مانده ذهنی» می‌گفتند. این کلمه این روزها به‌‌عنوان ناسزا کاربرد دارد و برای اشاره به چنین افرادی از اصطلاح «کم‌توان ذهنی» استفاده می‌کنیم. هدف این کار این است که با استفاده از کلمات زیباتر و مثبت‌تر، از قدرت منفی آنها بکاهیم.
۳. کلمات می‌توانند به افراد آسیب بزنند یا به آنها کمک کنند
همان‌طور که قبلا گفتیم، کلمات قدرت دارند و این قدرت می‌تواند به افراد ازنظر احساسی یا ذهنی آسیب بزند و آنها را آزار دهد. بی‌دلیل نیست که اصطلاحی مانند «زخم زبان» در فرهنگ لغات ما وجود دارد؛ زیرا با زبانمان می‌توانیم قلب و روح دیگران را زخمی کنیم.
کلمات علاوه بر اینکه می‌توانند آزاردهنده باشند، می‌توانند کمک‌کننده هم باشند. پس اهمیت این نکته را فراموش نکنید که باید از کلامتان به‌گونه‌ای استفاده کنید که به دیگران کمک کند نه اینکه آنها را آزار دهد.
۴. احساسات باعث می‌شوند حرف‌هایی بزنید که منظوری از آنها ندارید
بی‌شک تاکنون برایتان پیش آمده است که از دست کسی عصبانی باشید و چیزی بگویید که دلش را بشکند. بعد از اینکه آرام شدید، حتما به خودتان گفته‌اید که «خدایا، من چنین منظوری نداشتم.» عصبانیت باعث می‌شود که بخش منطقی ذهن‌تان غیرفعال شود و به احساسات‌تان اجازه می‌دهد کنترل را به دست بگیرند. یادتان باشد که بخش احساسی ذهن نمی‌تواند کلماتی را فیلتر کند که بر زبان می‌آورید؛ درنتیجه چیزی می‌گویید که از گفتن آن پشیمان می‌شوید.
۵. ممکن است نیت طرف مقابل را اشتباه برداشت کرده باشید
شاید از کسی ناراحت باشید، چون فکر می‌کنید قصد اذیت‌کردن شما را داشته است و درنتیجه ممکن است از دستش عصبانی شوید؛ اما بهتر است بدانید که همه قصد آزار شما را ندارند. گاهی حرف‌هایی که مردم می‌زنند، به‌شکلی کاملا برعکس تفسیر می‌شوند؛ پس حتما با آنها صحبت کنید و اجازه ندهید برداشت اشتباه، تصمیم گیری و رفتار شما را تحت‌تأثیر قرار دهد.
۶. شاید اغراق می‌کنید
وقتی به این فکر می‌کنیم که فردی چیزی علیه ما گفته یا ما را ناراحت کرده است، احساس می‌کنیم که می‌خواهیم منفجر شویم؛ اما این موضوع فقط به این دلیل اتفاق می‌افتد که در احساساتمان اغراق می‌کنیم. قبل از اینکه احساس انفجار کنید، باید همان‌طور که در بالا گفتیم، مطمئن شوید که منظور طرف مقابل را درست متوجه شده‌اید یا نه.
۷. رابطه با فرد مقابل را در نظر بگیرید
شاید بتوانید به‌راحتی از دست دوست، خواهر، برادر یا همسرتان عصبانی شوید و هرچه دلتان می‌خواهد به آنها بگویید، اما آیا همین کار را می‌توانید با رئیس‌تان هم انجام دهید؟ قبل از اینکه حرفی به زبان بیاورید، باید رابطه‌تان با طرف مقابل را بسنجید. علاوه بر رابطه، موقعیتی که در آن قرار دارید هم مهم است؛ مثلا در محل کار یا مهمانی کاری، بهتر است جلوی خودتان را بگیرید و اگر قرار است حرفی به رئیس‌تان بزنید که ممکن است او را ناراحت کند، در موقعیت مناسب آن را به زبان بیاورید.
۸. شاید خیلی سخت‌گیرانه قضاوت می‌کنید
خیلی از افراد قبل از اینکه تمام داستان را بشنوند، دیگران را قضاوت می‌کنند. به‌نتیجه‌رسیدن، زود عصبانی‌شدن و گفتن چیزهایی که ممکن است اشتباه باشند، کار آسانی است. اگر به‌صورت خودکار دیگران را قضاوت و محکوم کنید، طبیعی است که آنها هم حالت دفاعی به خود می‌گیرند. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، مکالمه به‌سمت مشاجره پیش می‌رود.
۹. کلمات می‌توانند رابطه‌ها را از بین ببرند
در رابطه، هرقدر واژگان منفی بیشتری به کار ببرید، به‌مرور زمان، رابطه‌تان را بیشتر به‌سمت نابودی می‌کشانید. آیا دوست دارید بقیه زندگی‌تان را با کسی بگذرانید که به شما ناسزا می‌گوید و همیشه با حرف‌هایش دلتان را می‌شکند؟ مسلم است که نه. کلمات می‌توانند رابطه‌تان را نابود کنند.
۱۰. کلمات می‌توانند بر اعمال طرف مقابل اثر بگذارند
تصور کنید که از دختر ۱۰ ساله‌تان عصبانی هستید و بدون اینکه فکر کنید او را چاق می‌نامید. این حرف چیزی نیست که بشود به‌آسانی از آن گذشت و تأثیر آن می‌تواند تا آخر عمر با او بماند. ممکن است این موضوع باعث شود تا اعتماد به نفس او پایین بیاید، از خود متنفر شود و حتی بخواهد خودش را زخمی کند و به خودش آسیب بزند. کلمات تأثیر‌گذار هستند و می‌توانند بر رفتار افراد اثر بگذارند.
۱۱. هرگز نمیتوانید حرفتان را پس بگیرید
وقتی حرفی را می‌زنید، آن حرف تا ابد وجود خواهد داشت. هیچ‌وقت نمیتوانید آن را پس بگیرید. حتما تلاش خواهید کرد که این کار را بکنید، اما فایده‌ای ندارد. تلاش برای پس‌گرفتن حرف، مانند این است که بخواهید هوا را به بادکنک برگردانید. مهم نیست چقدر تلاش کنید؛ آن حرف‌ها تا ابد باقی خواهند ماند.
حالا باید چه کار کنید؟
تا اینجا فهمیدیم که چرا باید قبل از حرف‌زدن، فکر کنیم. حالا چطور می‌توانیم این کار را انجام دهیم؟ فکرکردن قبل از حرف‌زدن، برای بعضی از افراد آسان و برای بعضی بسیار دشوار و حتی ناممکن است.
اولین کاری که باید انجام دهید، این است که قبل از حرف‌زدن، به‌خصوص زمانی که ناراحت یا عصبانی هستید، ۵ تا ۱۰ ثانیه صبر کنید. اگر نمیتوانید جلوی خودتان را بگیرید، بهترین کار این است که آن مکان را ترک کنید. به این صورت، از گفتن چیزی که بعد باعث پشیمانی‌تان می‌شود، جلوگیری کرده‌اید.
وقتی چند ثانیه صبر کردید یا مکان را ترک کردید، باید به این فکر کنید که آیا نکته مهمی برای گفتن وجود دارد و آیا نظرات شما مرتبط، مفید یا کمک‌کننده هستند یا خیر؛ شاید بهتر باشد چیزی نگویید.
قبل از اینکه حرفی بزنید، احساسات فرد مقابل را در نظر بگیرید. به این فکر کنید که حرف شما چه اثری روی او خواهد داشت. به حرف‌هایی فکر کنید که قبلا به او گفته‌اید. اگر حرفی زده‌اید که منظوری از آن نداشتید و باعث ناراحتی او شده است، حتما مسئولیت آن را به عهده بگیرید و معذرت‌خواهی کنید.
درنهایت، فراموش نکنید که همیشه باید از گذشته درس بگیریم. همه ما تاکنون چیزهایی گفته‌ایم که از گفتن آنها پشیمان شده‌ایم؛ اما افرادی که همیشه از حرف‌هایشان پشیمان می‌شوند، یک تفاوت عمده با دیگران دارند: از اشتباه‌شان درس نمی‌گیرند و راه اصلاحش را بلد نیستند.
سخن آخر
اگر نمیتوانید خودتان را کنترل کنید و وقتی عصبانی می‌شوید احساسات‌تان بر شما چیره می‌شوند، نگران نباشید؛ چون افراد زیادی مثل شما هستند. نکته مهم این است که همه ما باید برای ایجاد تغییر مثبت در خودمان تلاش کنیم. حالا که می‌دانید حرف‌هایی که می‌زنید چقدر مهم هستند، باید تلاش کنید و خودتان را تغییر دهید. می‌توانید همدلی را امتحان کنید؛ یعنی خودتان را جای فرد مقابل بگذارید و ببینید حرف‌هایتان چه اثری می‌تواند روی او داشته باشد.