برای کسانی که قاطعیت ندارند و آن را در خود تقویت نمی‌کنند، تصمیم‌گیری کار دشواری می باشد. این افراد زمان و انرژی زیادی را صرف گرفتن تصمیم‌های نه‌چندان مهم می‌کنند و وقتی نیاز دارند تصمیمی مهم بگیرند، حسابی به دردسر می‌افتند. در این مقاله خواهیم گفت که چگونه می‌توانید در تمام جوانب زندگی خود فردی قاطع باشید.
برای تصمیم‌گیری کاملا درست به دو ابزار نیاز داریم که هنوز بشر بهشان دست پیدا نکرده است، یعنی همه‌چیزدانی و ماشین زمان! فقط اگر این ابزار را داشته باشیم می‌توانیم از نتایج تصمیم‌هایمان آگاه شویم و درست‌ترین تصمیم را بگیریم.
اولین اصل قاطعیت این است که بدانید هیچ‌وقت نمی‌توانید تصمیمی بی‌نقص بگیرید؛ هرقدر هم گزینه‌ها را سبک‌سنگین کنید، در نهایت احتمال اشتباه وجود دارد.
وقتی بر این ذهنیت اشتباه غلبه کنید که شما را از عواقب تصمیم‌گیری می‌ترساند و وادارتان می‌کند گزینه‌ها را بیش‌ازحد بررسی کنید، گام مهمی در مسیر قاطع‌بودن برداشته‌اید. نتیجه این ذهنیت اشتباه فقط اتلاف انرژی، انفعال و حتی فلج تحلیلی است.
در ادامه نکاتی را یاد می‌گیرید که برای افزایش قاطعیت در کار، رفتار، روابط و مدیریت به شما کمک می‌کنند.
۱. بررسی کنید نتیجه نهایی تصمیم تا چه زمانی تأثیر دارد
اولین گام برای تبدیل‌شدن به فرد قاطع، بررسی‌کردن تأثیر نتیجه نهایی تصمیم روی احساس خوب شماست؛ بررسی کنید تصمیم شما در یک هفته، یک ماه و یک سال بعد چه نتایجی خواهد داشت. اگر تأثیر تصمیم در بازه‌های زمانی مختلف زیاد باشد، حق دارید زمان و انرژی زیادی برای بررسی آن صرف کنید. در غیر این صورت، صرف زمان بیش‌ازحد ممنوع است! بعضی از افراد حتی برای انتخاب غذا در رستوران هم مشکل دارند، در حالی که واقعا تصمیم مهمی نیست!
بسیاری از افراد فقط به‌خاطر ترس از نتیجه هنگام تصمیم‌گیری فلج می‌شوند، اما وقتی نتیجه را در افق زمانی طولانی‌تری بررسی می‌کنند، متوجه می‌شوند حتی بدترین نتیجه‌ها هم بعد از مدتی آن‌چنان تأثیر نخواهد داشت.
۲. از آزمون «تنها راه موجود» استفاده کنید
وقتی بین چند گزینه مردد هستید، برای قاطعیت بیشتر تصور کنید که فقط یک راه پیش روی شماست و باید آن را انتخاب کنید، سپس نتیجه را بسنجید. مثلا اگر نمی‌دانید برای مسافرت تفریحی خود شیراز را انتخاب کنید یا اصفهان را، اول به این فکر کنید که تنها گزینه پیش روی شما شیراز است. اگر شیراز تنها مقصدی بود که می‌توانستید برای سفر انتخاب کنید، چه احساسی داشتید؟
همین آزمون را برای اصفهان هم انجام بدهید. اگر اصفهان تنها شهری بود که می‌توانستید برای سفر انتخاب کنید، چه احساسی داشتید؟ اکنون می‌توانید انتخاب کنید که کدام را ترجیح می‌دهید. اگر نتیجه بررسی هر دو گزینه یکی بود، یعنی اولویت آنها یکسان است و فرقی ندارد کدام را انتخاب کنید. پس بدون تردید، بلیت خود را بخرید و از سفرتان لذت ببرید!
۳. نتایج تصمیم‌های مختلف را با هم مقایسه کنید
تصمیم‌گیری همیشه ساده نیست و حتی قاطع‌ترین افراد هم نمی‌توانند هنگام تصمیم‌گیری‌های مهم کاملا قاطعیت داشته باشند. یکی از راهکارها برای انتخاب بهترین گزینه، مقایسه نتایج تصمیم‌های مختلف با هم است.
تصور کنید موقعیت شغلی جدیدی به شما پیشنهاد شده است و باید انتخاب کنید که می‌خواهید شغلتان را عوض کنید یا نه. مزایای شغل فعلی و شغل جدید را بنویسید و آنها را مقایسه کنید. این کار را آن‌قدر ادامه بدهید که کاملا مطمئن شوید یکی از شغل‌ها بهتر از دیگری است و پذیرش آن منفعت‌های بیشتر یا ضررهای کمتری برای شما دارد. البته این مقایسه برای تغییر شغل فرضی است و همه‌چیز بر اساس احتمالات پیش می‌رود. همان‌طور که قبلا گفتیم، ما ماشین زمان نداریم و نمی‌توانیم کاملا مطمئن باشیم!
۴. اطلاعات بیشتری به دست بیاورید
اگر هنوز نمی‌توانید گزینه‌های مختلف را با هم مقایسه کنید، یعنی به اطلاعات بیشتری نیاز دارید. نوع اطلاعاتی که درباره گزینه‌ها به دست می‌آورید هم بسیار مهم است. مثلا هنگام انتخاب شغل بررسی اینکه فلان شخص در آن جایگاه موفق بوده یا خیر، اطلاعات درستی نیست. شما کاملا با آن فرد فرق دارید و نتایج متفاوتی به دست می‌آورید. اطلاعاتی که شما باید بررسی کنید، ویژگی‌های لازم برای فعالیت در آن سمت شغلی است.
افزایش اطلاعات باید به شما کمک کند گزینه‌ها را راحت‌تر بررسی کنید.
۵. امکان اجرای هم‌زمان چند گزینه را بررسی کنید
یکی از روش‌های افزایش قاطعیت این است که نیازی به تصمیم‌گیری نداشته باشید و بتوانید چند گزینه را هم‌زمان اجرا کنید. هنگام انتخاب رشته، ممکن است به بیشتر از یک حوزه علاقه داشته باشید که شاید ارتباطی به هم نداشته باشند؛ مثلا هم‌زمان شیمی و نقاشی را دوست داشته باشید. آیا نمی‌توانید در دانشگاه شیمی بخوانید و هم‌زمان در دوره‌های طراحی شرکت کنید؟ یا هنگام انتخاب مقصد مسافرت، آیا نمی‌توانید طوری برنامه‌ریزی کنید که هم به شیراز بروید و هم از اصفهان بازدید کنید؟
۶. ارزش‌هایتان را مشخص کنید
وقتی مقصد مشخص باشد، انتخاب مسیر درست در دوراهی‌ها ساده می‌شود. همیشه هنگام تصمیم‌گیری ارزش‌ها و مأموریت‌های خود در زندگی را به خاطر داشته باشید تا گزینه‌ای را انتخاب کنید که همسو با مقاصد شما باشد.
مثلا اگر در محل کارتان بدانید کیفیت محصول ارزش است، به قاطعیت در مدیریت می‌رسید و با هرگونه پیشنهاد تولید محصول بی‌کیفیت مخالفت می‌کنید، حتی اگر هزینه‌اش کمتر باشد.
۷. از قبل تصمیم‌گیری کنید
ذهن ما در طول روز ظرفیت مشخصی برای تصمیم‌گیری دارد و وقتی خسته می‌شود، قدرت انتخابش به‌شدت کاهش می‌یابد. باید برنامه‌ریزی کنیم که این انرژی را برای چه چیزی صرف می‌کنیم؛ انتخاب لباس یا تصمیم‌گیری درباره مسیر توسعه کسب‌وکار!
برای اینکه از قبل تصمیم بگیرید، بهتر است یک ساعت در طول هفته زمان بگذارید و بنویسید که هر روز ناهار و شام چه می‌خورید یا در آن روز چه لباسی می‌خواهید بپوشید. یک بار در طول هفته این کار را انجام دهید و خودتان را از درگیری روزمره نجات دهید!
۸. از منطقه امن ذهنی‌تان خارج شوید
یکی از چالش‌برانگیزترین تصمیم‌گیری‌ها زمانی است که باید بین کاری که قبلا انجام داده‌اید و کاری جدید و ناشناخته یکی را انتخاب کنید. در این حالت، مغز شما تلاش می‌کند شما را در محدوده امن و شناخته‌شده ذهنی نگه دارد. جای تعجب هم نیست؛ وظیفه مغز این است که شما را زنده نگه دارد نه اینکه به شادبودن و موفقیت‌هایتان اهمیت بدهد!
تصور کنید با فردی قرار ملاقات گذاشته‌اید که تاکنون او را ندیده‌اید. وقتی زمان ملاقات نزدیک می‌شود، حس می‌کنید بهتر است در خانه بمانید و تلویزیون تماشا کنید. احتمالا اگر قرار خوب پیش نرود، بارها به خودتان می‌گویید کاش در خانه مانده بودم. بدون انتخاب ناشناخته‌ها و امتحان‌کردنشان هیچ دستاورد تازه‌ای نخواهید داشت و همه‌چیز یا به همین شکل باقی می‌ماند یا بدتر می‌شود! مزیت‌های ورود به ناشناخته‌ها خیلی بیشتر از دورماندن از آنهاست.
به‌جای اینکه از نتایج منفی تصمیم بترسید، به این فکر کنید که ممکن است چه نتایج مثبتی داشته باشد.
۹. از خودتان بپرسید: بار آخر است که می‌توانم این تصمیم را بگیرم؟
پاسخ به این سؤال یکی از بهترین راه‌ها برای افزایش قاطعیت در کار یا رفتار است. بسیاری از تصمیماتی که انرژی ذهنی زیادی برای آنها صرف می‌کنید، باز هم تکرار می‌شوند. اگر بدترین نتیجه هم ایجاد شود، می‌توانید از آن درس بگیرید و دفعات بعد گزینه‌های بهتر را انتخاب کنید. مثلا اگر در رستوران نمی‌توانید تصمیم بگیرید که کدام غذا را انتخاب کنید، به این فکر کنید که روزهای دیگر دوباره قدرت انتخاب خواهید داشت و اگر از تصمیمتان پشیمان شدید، می‌توانید جبرانش کنید.
۱۰. به شم خود اعتماد کنید
برای اینکه یاد بگیرید چطور فرد قاطعی باشید، باید اعتمادبه‌نفس خودتان را تقویت کنید و به شم خود اعتماد داشته باشید.
باید ندای درونی خود را احساس کنید و آن را بشنوید. این ندا به شما می‌گوید که تصمیم درست چیست. البته گاهی شرایط برای شنیدن صدای درون فراهم نیست و آدم آن‌قدر غرق افکار مختلف و استرس است که کاملا صدای قلبش را فراموش می‌کند و دنبال فردی بیرونی می‌گردد که به او بگوید چه‌کار کند. بهتر است به‌جای استرس و تنش، کمی استراحت کنید، بخوابید یا پیاده‌روی کنید. وقتی در آرامش باشید، صدای ندای درونی کاملا واضح به گوش می‌رسد.
۱۱. برای تصمیم‌گیری‌هایتان ضرب‌الاجل تعیین کنید
وقتی تصمیم‌گیری درباره موضوعی را بیش‌ازحد طولانی می‌کنید، قدرت انتخاب درست را از دست می‌دهید. بنابراین بهتر است برای تصمیم‌هایتان ضرب‌الاجل تعیین کنید. این ترفند برای تصمیمات مهم زندگی هم کاربردی است. مثلا اگر قصد دارید از کار فعلی استعفا بدهید و کسب‌وکار خودتان را راه بیندازید، احتمالا مدت زیادی مردد خواهید ماند. برای قاطعیت در کار می‌توانید تعیین کنید که وقتی سرمایه‌تان به مقدار مشخصی رسید، استعفا می‌دهید تا کسب‌وکار خودتان را راه بیندازید.
۱۲. کمتر حسرت بخورید!
یکی از دلایل بسیار مهم نداشتن قاطعیت در رفتار، داشتن حسرت است.
کاش این تصمیم را نگرفته بودم.
کاش شغل دیگری انتخاب کرده بودم.
کاش وارد این رابطه نمی‌شدم.
کاش…
تمام این حسرت‌ها در تصمیمات جدید همراه ما خواهند بود و مرددمان می‌کنند. متعهد شوید که حتی اگر نتیجه تصمیمتان خوب نبود، حسرتش را نخورید. چند ساعت را صرف ناراحتی بابت تصمیم اشتباه کنید و صبح روز بعد برای زندگی جدید آماده باشید!
کلام آخر
قاطعیت در رابطه، کار یا هر چیز دیگری از درون ما می‌آید و نمی‌توانیم منتظر باشیم بعد از اتفاقی اسرارآمیز به فردی قاطع تبدیل شویم. وقتی آگاهانه تمرین کنید که با قاطعیت بیشتر درباره هر مسئله‌ای تصمیم بگیرید، به‌مرور زمان این ویژگی جزئی از شخصیت شما می‌شود و ناخودآگاه به فردی قاطع تبدیل خواهید شد.