برخی مشاغل ناشناخته هستند و کمتر کسی اطلاعاتی درباره ی آنها دارد، برای همین افرادی که در این زمینه‌های کاری استعداد دارند، خیلی وقت‌ها از وجود این شغل‌ها هم خبردار نمی‌شوند. مدیریت هنری یکی از این مشاغل است که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
افرادی که مهارت‌های مدیریتی دارند و هنرمند هم هستند، به‌خوبی می‌توانند مسئولیت‌های این شغل را بر عهده بگیرند. مدیران هنری ۲ رشته مدیریت و هنر را با هم ترکیب می‌کنند و وظایفی مثل برنامه‌ریزی و مدیریت اجراهای هنری، نمایشگاه‌ها و رویدادهایی از این قبیل را بر عهده دارند. در این مقاله، شغل مدیریت هنری یا مدیریت فرهنگی هنری را بررسی و اطلاعاتی کاربردی درباره آن ارائه می‌کنیم.
مدیریت هنری چیست؟
این موقعیت شغلی طیف گسترده‌ای از وظایف را در بر می‌گیرد. هر جایی که رویدادی هنری برگزار می‌شود یا هنری در جریان است، مدیران هنری کارهای بسیاری برای انجام‌دادن دارند. در واقع مدیر هنری ترفندهای مدیریت کسب‌وکار را در دنیای هنر اجرا می‌کند.
در نگاه اول به نظر می‌رسد مدیریت و هنر ۲ علم متناقض هستند. اولی کاملا با منطق در ارتباط است و با جنبه‌های عملی کسب‌وکار سروکار دارد. مدیر بررسی می‌کند چه منابعی در اختیار دارد و به چه اهدافی باید برسد. سپس مشخص می‌کند چطور به اهدافش برسد و در این مسیر چطور از منابع در دسترس استفاده کند تا بیشترین سود را به دست آورد. هنر کاملا با احساسات و عواطف انسان سروکار دارد. هنرمندان با هنر احساساتشان را بروز میدهند، افکار و باورهایشان را بیان می‌کنند و بینش خود را به مخاطبان نشان میدهند. هنر دنبال سود مالی و کسب درآمد نیست.
هنر همیشه نقش مهمی در جامعه داشته و مسئولیت‌های اجتماعی مختلفی مثل بیان مسائل و شکل‌دادن به هویت ملت‌ها را بر عهده داشته است. مدیریت هنری این امور را سازمان‌دهی می‌کند و بهشان انسجام می‌بخشد. با این رشته، دیگر هنرمندان افرادی بی‌نظم و جدا از هم نخواهند بود و به جامعه‌ای هدفمند تبدیل می‌شوند که برای دستیابی به اهدف مشخص تلاش می‌کند.
بعضی از وظایف مدیران هنری
ترویج هنرهای اجتماعی بین مردم؛
انجام امور مربوط به رویدادهای هنری مثل کنسرت‌ها و تئاترها؛
سازمان‌دهی جشنواره‌ها، فستیوال‌ها و نمایشگاه‌‌های هنری؛
حفظ خلاقیت هنرمندان و محدودنکردن آزادی بیان آنها؛
کاهش هزینه فعالیت‌های سازمان و مدیریت بودجه؛
مدیریت کارکنان سازمان هنری؛
پیداکردن سرمایه‌گذار و جذب بودجه برای تداوم فعالیت‌ها؛
استخدام افراد لازم برای فعالیت‌های هنری مثل بازیگر، اعضای پشت صحنه یا نوازنده؛
مدیریت پروژه‌های هنری.
گاهی اوقات مدیران هنری می‌توانند کارهایشان را از راه دور انجام بدهند و دورکار باشند، اما در اغلب موارد باید در صحنه حضور داشته باشند و کارهایشان را میدانی انجام بدهند. مدیریت هنری شغلی است که شرح وظایف دقیقی ندارد و ساعات کاری آن هم مشخص نیست. حتی گاهی افرادی که در این زمینه تخصص دارند، در سایر موقعیت‌های شغلی مشغول به کار می‌شوند. مثلا ممکن است بازاریابی و تبلیغات انجام بدهند، بازار را تحلیل کنند، در بخش روابط عمومی فعالیت داشته باشند یا حتی فعالیت‌های مربوط به امور مالی یک رویداد را انجام بدهند.
مدیر هنری جزو اولین افرادی است که اثر یا نمایش را می‌بیند. این مسئله یکی از بهترین مزیت‌های شغل مدیریت هنری است.
نقش مدیریت هنری در جامعه
بسیاری از مراکزی که در زمینه هنر فعالیت می‌کنند، سازمان و شرکت هستند و شخصیت حقوقی جامعه محسوب می‌شوند. بنابراین باید الزامات قانونی، اقتصادی و سازمانی را رعایت کنند تا بتوانند به‌عنوان کسب‌وکار در جامعه به فعالیتشان ادامه بدهند. مدیران هنری افرادی هستند که این امکان را برای سازمان‌ها و مؤسسات هنری فراهم می‌کنند. این افراد باید محدودیت‌های این دسته از سازمان‌ها را مدیریت و آنها را به‌سمت سودآوری و دستیابی به اهدافشان هدایت کنند.
بازار کار رشته مدیریت فرهنگی هنری
مدیریت هنری شغل منحصربه‌فردی است و احتمال دارد افراد متخصص در این زمینه، زمان زیادی را صرف پیداکردن شغل مناسب کنند. سازمان‌هایی که احتمال استخدام مدیران هنری در آنها نسبتا زیاد است، عبارت‌اند از:
شورای هنری شهرها؛
سازمان‌های محلی که فعالیت‌های مرتبط با هنر دارند، مثل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان؛
موزه‌ها؛
تئاترهای شهر؛
مؤسسات خیریه؛
گالری‌های هنری؛
آموزشگاه‌های هنری؛
هنرستان‌ها و دانشگاه‌های تخصصی هنر؛
گروه‌های نمایشی؛
سالن‌های همایش و کنفرانس.
موقعیت شغلی مدیر هنری ممکن است در سازمان‌های مختلف دولتی، خصوصی، استارتاپی و هر سازمان دیگری وجود داشته باشد. پس بهتر است در هر جایی که تصور می‌کنید ممکن است بازار کار مدیریت هنری وجود داشته باشد، حضور داشته باشید تا فرصت‌ها را ببینید و در صورت نیاز بتوانید توانمندی‌هایتان را ارائه دهید و مشغول به کار شوید.
چطور مشاغل مرتبط را پیدا کنیم؟
پیداکردن مشاغل مرتبط با مدیریت هنری به جست‌وجوی زیاد و دقیق نیاز دارد. برای پیداکردن این کارها علاوه بر سرزدن به سایت‌های کاریابی باید به شبکه‌های اجتماعی هم توجه داشته باشید. سعی کنید سازمان‌هایی را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید که در شهر خودتان فعالیت‌های هنری دارند. آگهی‌های استخدامی این سازمان‌ها اول در شبکه‌های اجتماعی خود و همکارانشان منتشر می‌شود.
رفت‌وآمد به سازمان‌های مربوطه هم می‌تواند روش مناسبی برای شبکه‌سازی و پیداکردن موقعیت شغلی مناسب باشد. وقتی مسئولان یک مجموعه بدانند شما در زمینه مدیریت هنری تخصص دارید، به محض نیاز با شما تماس می‌گیرند. ایجاد شبکه ارتباطی نقش مهمی در پیداکردن شغل مناسب ایفا می‌کند.
با نشان‌دادن اشتیاقی که به فعالیت‌های هنری دارید، می‌توانید مسیر خود را برای استخدام در این حوزه هموارتر کنید. مثلا اگر در فعالیت‌های داوطلبانه مؤسسات هنری شهرتان حضور فعال داشته باشید، در رویدادها شرکت کنید و پیشنهادهایی برای بهبود جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها بدهید، توانمندی‌هایتان برای کارفرماها مشخص می‌شود. در نتیجه به‌محض نیاز می‌توانند از شما کمک بگیرند.
توانایی ارائه مهارت‌ها یکی از مهم‌ترین توانمندی‌های مدیران هنری است که به آنها کمک می‌کند شغل محبوبشان را پیدا کنند.
تحصیل در رشته مدیریت فرهنگی و هنری
مدیریت فرهنگی و هنری رشته‌ای دانشگاهی است، اما بسیاری از مدیران هنری در این رشته تحصیل نکرده‌اند. تحصیل در هر شاخه‌ای از مدیریت برای فعالیت به‌عنوان مدیر هنری کفایت می‌کند. رزومه قدرتمند و تجربه کار مهم‌ترین پیش‌نیازهای استخدام مدیران هنری هستند. فرصت‌های شغلی این حوزه محدودند، بنابراین رقابت شدیدی بین متقاضیان برقرار است و کسی برنده خواهد بود که در این زمینه سابقه کار داشته باشد و رزومه‌ای پربار ارائه بدهد.
بسیاری از کارفرمایان و سرمایه‌گذاران دنبال استخدام نیروهای متخصص در بخش‌های مختلف سازمان هستند، مثلا تمایل دارند مدیریت رویدادهای سازمانشان را به افرادی بسپارند که در زمینه مدیریت هنری تحصیل کرده‌اند و تجربه دارند. اهمیت آموزش‌های تخصصی روزبه‌‌روز بیشتر می‌شود و مدیران بیش از پیش برای استخدام نیروهای متخصص تلاش خواهند کرد. با توجه به این مسئله، می‌توانیم انتظار داشته باشیم در آینده بازار کار مدیران هنری بهتر از حال حاضر باشد.
با تحصیل در رشته مدیریت هنری چه چیزهایی یاد می‌گیریم؟
گرایش مدیریت فرهنگ و هنر در مقطع کارشناسی ارشد ارائه می‌شود. دانشجویان باید ابتدا کارشناسی مدیریت را بگیرند و سپس برای تحصیل در مقطع ارشد در گرایش مدیریت هنری اقدام کنند. مهارت‌هایی که در دوره‌های مدیریت فرهنگ و هنر آموزش داده می‌شوند عبارت‌اند از:
بازاریابی؛
سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه برای فعالیت‌های هنری؛
هنر و سیاست عمومی؛
قانون در هنر؛
نگارش و پژوهش هنری؛
مدیریت سازمان هنرهای نمایشی و هنرهای تجسمی؛
آموزش هنر؛
کارآفرینی هنری؛
سیاست‌های بین‌المللی هنر؛
اکوسیستم‌های فرهنگی و هنری؛
هنر و فعالیت‌های مرتبط با عدالت اجتماعی؛
هنر در جامعه.
مهارت‌های لازم برای این شغل
مدیر هنری هم باید هنرمند باشد و هم مدیر. این افراد باید بتوانند هنرمندان را مدیریت کنند و با مردم هم تعامل مؤثر داشته باشند. در این صورت می‌توانند رویدادها را به‌خوبی مدیریت کنند و بازخورد خوبی بگیرند.
مهم‌ترین مهارت‌های لازم برای فعالیت در این حوزه عبارت‌اند از:
مهارت سازمان‌دهی افراد و کارها؛
مهارت مذاکره و توانمندی‌های لازم برای انعقاد قراردادهای حرفه‌ای و سودمند؛
توانایی مدیریت و برنامه‌ریزی بودجه برای برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌ها؛
مدیریت بحران؛
انعطاف بالا؛
توانایی تحمل ساعت کاری بیش از حد معمول؛
ظرفیت کارکردن در شرایط پرفشار؛
خلاقیت؛
توانایی شناسایی مخاطبان و تبلیغ مؤثر رویداد؛
آشنایی با شبکه‌های اجتماعی محبوب و مدیریت فعالیت در آنها.
مدیریت هنری فعالیت فیزیکی زیادی ندارد و اکثر وظایفش پشت میز انجام می‌شوند؛ البته گاهی هم دوندگی‌ها زیاد می‌شوند و مدیر مجبور است برای هماهنگی کارها و افراد در مجموعه زیاد پیاده‌روی کند. فقط افراد صبوری از پس این کار برمی‌آیند که توانایی کار زیاد با انعطاف بالا را دارند.
مثلا برای برگزاری یک کنسرت، میزان کارهای مدیر هنری یک هفته قبل و یک هفته بعد از رویداد خیلی زیاد نیست، اما یکی‌دو روز مانده به برگزاری کنسرت، کارهای مدیر هنری به اوج خود می‌رسد. او باید هماهنگی‌های لازم را انجام دهد تا کنسرت به بهترین شکل برگزار شود و رضایت حداکثری تیم برگزارکننده و مخاطبانشان را جلب کند.
کلام آخر
مدیران هنری شغل منحصربه‌فردی دارند و تقریبا هیچ دو روزی را شبیه به هم سپری نمی‌کنند. این افراد گاهی در قالب کارمند وارد سازمان می‌شوند و گاهی هم به‌عنوان مشاور خدماتی را به سازمان‌هایی ارائه میدهند که در حوزه هنر فعالیت می‌کنند. نکته مهم درباره مدیران هنری این است که هرچقدر تجربه و سابقه کاری‌شان بیشتر باشد، راه‌های گسترده‌تری برای کسب درآمد پیش رویشان قرار می‌گیرد.