تهیه یک رزومه تحصیلی قدم مهمی جهت اپلای یا ارائه درخواست برای تحصیل در خارج از کشور می باشد. رزومه اولین چیزی است که اطلاعات کلی درباره دانش و آگاهی شما و تجربه‌های علمی و تحصیلی شما را به مخاطب می‌دهد. بنابراین بسیار مهم است که رزومه تحصیلی قوی و کاملی داشته باشید. در ادامه، نحوه نوشتن رزومه تحصیلی و اطلاعاتی که باید در آن بگنجانید را به شما آموزش خواهیم داد.
رزومه تحصیلی چیست؟
رزومه تحصیلی سندی رسمی شامل این اطلاعات درباره شماست:
سوابق تحصیلی؛
تجربیات آموزشی یا پژوهشی؛
مقالات و کتاب‌های منتشرشده؛
جوایز؛
کمک‌هزینه‌های تحصیلی؛
تمام دستاوردهای مرتبط دیگر در رشته مدنظر شما.
با توجه به این تعریف، رزومه تحصیلی با رزومه عمومی متفاوت است.
تفاوت رزومه تحصیلی با رزومه عمومی چیست؟
اول و مهم‌ترین نکته این است که CV یا رزومه عمومی و استاندارد خلاصه‌ای از مهارت‌ها و پیشینه حرفه‌ای شماست تا به کارفرمای خود نشان دهید که برای شغل مدنظر مناسب هستید. از سوی دیگر، رزومه تحصیلی سندی با جزئیات است که تجربه‌های کاری شما در پروژه‌های مختلف دانشگاهی را دقیق شرح می‌دهد تا آنچه را که در طول مسیر آموخته‌اید به نمایش بگذارد.
رزومه‌های عمومی حداکثر ۲ صفحه هستند، اما رزومه‌های تحصیلی محدودیتی ندارند و فقط باید تا حد امکان حاوی اطلاعات مهم باشند.
آخرین تفاوت رزومه تحصیلی و عمومی، ترتیب بخش‌های مختلف آن است. ساختار رزومه آکادمیک یا تحصیلی ترتیب زمانی معکوس دارد و آخرین دستاوردها در ابتدای رزومه ذکر می‌شوند، اما رزومه معمولی معمولا متناسب با موقعیت شغلی مدنظر تنظیم می‌شود، بنابراین مرتبط‌ترین تجربه‌ها زودتر ذکر می‌شوند و پس از آن، بخش‌های دیگر قرار می‌گیرند.
رزومه تحصیلی چگونه باید تنظیم شود؟
رزومه باید طوری طراحی شود که توجه مخاطب را به نکات مهم جلب کند. وضوح و خوانایی رزومه هم مهم است. برای طراحی رزومه تحصیلی برای اپلای به نکاتی توجه کنید که در ادامه بیان می‌کنیم.
۱. در هر دو طرف صفحه به‌اندازه کافی حاشیه بگذارید
درنظرگرفتن حاشیه خالی کنار صفحه، متن شما را منسجم می‌کند و باعث جلب‌توجه به اطلاعات رزومه می‌شود. به ترازکردن متن هم دقت کنید. مثلا اگر می‌خواهید از تراز وسط برای بخش عنوان استفاده کنید، برای سرفصل‌های دیگر هم از همین تراز (وسط‌چین‌کردن متن) استفاده کنید.
۲. اسمتان را بزرگ بالای صفحه بنویسید و اطلاعات تماس فراموش نشود
نام خود را با فونت درشت بالای صفحه بنویسید و بلافاصله بعد از آن، اطلاعات تماس خود را وارد کنید. در اضافه‌کردن اطلاعات تماس زیاده‌روی نکنید. لازم نیست آدرس صفحه شخصی‌تان در اینستاگرام را بنویسید. شماره تماس و شناسه نرم‌افزارهای پیام‌رسان کافی است.
چیزهایی که باید از آنها اجتناب کنید:
رزومه تحصیلی سندی رسمی و حرفه‌ای است که نیازی به عکس ندارد. لینک به شبکه‌های اجتماعی شخصی مانند حساب فیس‌بوک هم جایی در رزومه تحصیلی ندارد.
چیزهایی که نباید فراموش کنید:
آدرس ایمیل حرفه‌ای یا شخصی خود را حتما وارد کنید و یک شماره تماس هم اضافه کنید. آدرس ایمیل باید حرفه‌ای و متناسب با محیط آکادمیک باشد. از اسامی مستعار استفاده نکنید. سعی کنید تا ممکن است در آدرس ایمیل فقط اسم و فامیلی شما باشد. اگر این آدرس متعلق به شخص دیگری بود، با اضافه‌کردن اعداد کوتاه و مرتبط مثلا سال تولد، ایمیلی حرفه‌ای‌تر بسازید.
۳. زیر نوشته‌ها خط نکشید یا آنها را ایتالیک نکنید
بعضی از افراد در رزومه تحصیلی زیر برخی از قسمت‌ها خط می‌کشند یا آنها را ایتالیک می‌کنند. این کار را در رزومه حرفه‌ای انجام ندهید، چون خواندن متن را دشوار می‌کند. برای تأکیدکردن روی بخش خاصی از متن، می‌توانید فونت را بولد یا پررنگ‌تر و ضخیم‌تر کنید.
۴. از دستورالعمل دانشگاه یا مجموعه آموزشی مدنظر پیروی کنید
بسیاری از نهادهای آموزشی مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های اختصاصی خود را برای محتوا و ساختار رزومه تحصیلی دارند. به‌خصوص اگر در فکر ارسال رزومه تحصیلی برای دوره‌های دکتری در خارج از کشور هستید، حتما باید درباره این دستورالعمل‌ها تحقیق کنید و رزومه تحصیلی خود را بر اساس آنها بنویسید.
چند نکته کلی درباره ساختار رزومه
تعادل بین نوشته‌ها و فضاهای خالی را رعایت کنید؛
بین تیترها و مطالب زیر آن فاصله بگذارید؛
سعی کنید طراحی حرفه‌ای و ساده داشته باشد؛
تمام بخش‌های رزومه از نظر طراحی و لحن یکدست باشند.
رزومه تحصیلی باید چند صفحه باشد؟
هیچ قانون مشخصی درباره تعداد صفحات رزومه تحصیلی وجود ندارد. فقط چند نکته را باید رعایت کنید.
اطلاعات اضافه را وارد رزومه نکنید و فقط آن اطلاعات را درباره سابقه تحصیلی خود وارد کنید که فکر می‌کنید با رشته مدنظر شما مرتبط هستند.
رزومه‌های آکادمیک گاهی ۴ تا ۵ صفحه هم می‌شوند. طولانی‌بودن آن به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
میزان فعالیت‌های علمی شما؛
آثار منتشرشده؛
تعداد پروژه‌هایی که در آنها مشارکت داشتید.
چه اطلاعاتی را باید در رزومه تحصیلی بگنجانیم؟
معمولا در طراحی و نوشتن رزومه باید شغل یا دوره آموزشی مدنظر خود را در نظر بگیرید و هر تجربه یا تحصیلاتی مرتبط با آن دارید، در رزومه عنوان کنید. در رزومه‌های تحصیلی هم مجموعه‌ای از اطلاعات تحصیلی دارید که حتما باید در رزومه بگنجانید.
۱. تحصیلات
این اطلاعات مهم‌ترین قسمت رزومه تحصیلی است و در بالاترین قسمت، درست بعد از نام و جزئیات تماس قرار می‌گیرد. باید مدارک تحصیلی خود را به ترتیب زمانی معکوس و با ذکر نام مؤسسه آموزشی و سال تکمیل آن فهرست کنید. در صورت امکان، می‌توانید عنوان پایان‌نامه دکتری خود را در این بخش همراه نام مشاور یا استادان راهنمای خود ذکر کنید.
۲. آثار چاپ‌شده
در رزومه تحصیلی، نام‌بردن از آثار چاپ‌شده بسیار مهم است. آثار چاپ‌شده را حرفه‌ای معرفی کنید. این بخش نقش مهمی در تصمیم‌گیری درباره شما دارد. این قسمت را می‌توانید به چند بخش کوچک‌تر تقسیم کنید، مثلا:
مقالات؛
کتاب‌ها؛
نقد و بررسی مقاله؛
نقد کتاب؛
مطالب آنلاین.
مراحل مختلف ثبت مقاله‌های خود را هم بنویسید، مثلا:
ارسال‌شده؛
بررسی‌شده؛
پذیرفته‌شده برای چاپ.
ترتیب زمانی آنها هم باید معکوس باشد، یعنی مقاله‌ها و آثار چاپ‌شده جدیدتر را بالاتر بنویسید.
۳. مقالات کنفرانس
اگر در ارائه مقاله در کنفرانس‌های بین‌المللی یا وبینارها تجربه دارید، افزودن این جزئیات در هنگام نوشتن رزومه آکادمیک امتیازی مثبت است. عناوین کنفرانس‌هایی را که در آن شرکت کرده‌اید، نام سازمان حرفه‌ای که آن را برگزار می‌کند و تاریخ و مکان برگزاری را فهرست کنید.
۴. کمک‌های مالی، جوایز و افتخارات
بورسیه‌های مبتنی بر شایستگی و نیاز (منطقه‌ای، ملی یا بین‌المللی) را که ممکن است دریافت کرده باشید ذکر کنید. جوایز تحصیلی را هم در همین بخش اضافه کنید. نام جایزه، توضیحی مختصر و همچنین تاریخ اعطای هر یک را بنویسید.
۵. مهارت‌ها و علایق پژوهشی
این بخش یکی از مهم‌ترین قسمت‌ها برای علاقه‌مندان به تحصیل در دوره پسادکتری است. اگر بیانیه تحقیق (Research Statement) هم به رزومه اضافه شود می‌تواند بین ۱ تا ۳ صفحه باشد، اما وقتی آن را به‌عنوان بخشی از رزومه تحصیلی خود قرار می‌دهید، سعی کنید آن را به ۴۰۰ کلمه محدود کنید.
این قسمت تجربیات تحقیقاتی شما تاکنون، علایق و برنامه‌های شما را مشخص می‌کند.
اگر محقق هستید، می‌توانید از این بخش به‌روش‌های مختلفی استفاده کنید:
می توانید به دانشگاه یا کارفرمای مدنظر اطلاع دهید که علایق تحقیقاتی شما با نیازهای آنها همسوست.
می‌توانید توانایی‌های تحقیقاتی مستقل خود را نشان دهید.
می‌توانید مسیر شغلی آینده خود را ترسیم و مشخص کنید.
هنگام نوشتن این بخش، تطابق علایق و مجموعه مهارت‌های خود و دپارتمان/آزمایشگاهی را که برای آن درخواست می‌دهید توضیح دهید.
۶. تجربه‌های کاری
موقعیت‌های شغلی‌تان که توانایی‌ها و دانش شما را نشان می‌دهند فهرست کنید. دقیقا مانند رزومه عمومی عنوان شغل، شرکت و تاریخ هر شغل را همراه با شرح کامل مسئولیت‌های خود ذکر کنید.
برای تقویت رزومه تحصیلی خود، می‌توانید تجربیات علمی خود را در زمینه‌های مرتبط مانند تحقیق، تجربه تدریس و نقش‌های اداری طبقه‌بندی کنید.
۷. عضویت‌ها
عضویت در گروه‌های معتبر یا رهبری آنها در طول دوران تحصیل خود در دانشگاه ارزش رزومه شما را افزایش می‌دهد. بنابراین این جزئیات را خلاصه با نام سازمان‌ها، نقش‌ها و مسئولیت‌های خود و تاریخ فعالیت در گروه‌ها و انجمن‌های مختلف اضافه کنید.
۸. معرف‌ها
رزومه تحصیلی قوی معمولا حاوی اطلاعاتی درباره ۳ تا ۵ معرف است. هنگام نوشتن این بخش، باید به چند نکته توجه کرد:
۱. تمام اطلاعات تماس معرف را درج کنید که شامل آدرس پستی، شماره تلفن و ایمیل آنها می‌شود. نام کامل آنها و مؤسسه آموزشی محل فعالیتشان را هم درج کنید.
۲. با دقت انتخاب کنید که کدام معرف را در رزومه خود نام می‌برید، مثلا باید افرادی را انتخاب کنید که معتقدید بهترین و مطلوب‌ترین مرجع برای کمک به شما در پیشبرد کارها هستند. همچنین از قبل با معرف خود تماس بگیرید و مطمئن شوید که برای شما معرفی‌نامه می‌نویسد.
۳. دوباره اطلاعات را بررسی کنید تا مطمئن شوید اطلاعات معرف به‌روز است و نام‌ها به‌درستی نوشته شده‌اند.
۹. اطلاعات تکمیلی
بسته به هدف رزومه، می‌توانید اطلاعات مرتبط دیگری را اضافه کنید که ممکن است تأثیر مثبتی بر پذیرش درخواست شما داشته باشند، مثلا می‌توانید این اطلاعات را ذکر کنید:
نمونه‌های پیشرفت‌های تحصیلی؛
زبان‌هایی که بهشان تسلط دارید؛
آموزش‌هایی که داده‌اید.
نکاتی درباره نوشتن رزومه
این چند نکته و ترفند را برای نوشتن رزومه به خاطر بسپارید:
رزومه باید ادبیات دانشگاهی داشته باشد. در رزومه از کلمات عامیانه یا اختصارات غیرضروری استفاده نکنید.
به نوع فونت و اندازه فونت دقت کنید. از فونت‌های رسمی و با اندازه حداقل ۱۲ استفاده کنید و عنوان‌ها را بزرگ‌تر بنویسید.
مهم‌ترین اطلاعات را در بالا و سمت چپ صفحه قرار دهید. نام موقعیت، عنوان، جایزه یا مؤسسه را در سمت چپ صفحه و تاریخ‌های مرتبط را در سمت راست قرار دهید.
با استفاده از پاورقی، شماره صفحات را مشخص کنید.
محتویات رزومه خود را متناسب با رشته و مقطعی که برای آن درخواست می‌کنید تنظیم کنید. همان‌طور که در تحصیلات آکادمیک خود پیشرفت می‌کنید، می‌توانید بخش‌هایی از رزومه را تغییر دهید، حذف کنید یا گسترش دهید.
رزومه خود را همیشه با الزامات مربوط به رشته تحصیلی مدنظر خود مرتبط نگه دارید.
بررسی کنید رزومه‌تان مسائل نگارشی و اشتباهات املایی نداشته باشد.
نامه حمایتی (Cover Letter) و بیانیه شخصی (Personal Statement) چیست؟
رزومه فهرستی از حقایق درباره کارهایی است که انجام داده‌اید و کاور لتر یا بیانیه شخصی این تجربه را در رابطه با موقعیت تحصیلی مدنظرتان بسط و بیشتر درباره آن توضیح می‌دهد.
در واقع از کاور لتر و ضمیمه‌کردن آن به رزومه تحصیلی باید به‌عنوان استدلالی استفاده کنید که توضیح می‌دهد چرا برای شغل یا موقعیت تحصیلی مدنظر باید با شما مصاحبه کنند.
در کاور لتر یا بیانیه شخصی:
روی بخش‌هایی از رزومه خود تأکید کنید که نشان می‌دهند چرا معلم یا محقق خوبی هستید.
نشان دهید که چگونه علایق تحصیلی شما برای موقعیت مدنظر مناسب است یا چیزی به دپارتمان مربوطه اضافه می‌کند.
درباره برنامه‌های تحقیقاتی خود در آینده توضیح دهید.
انگیزه خود را برای موضوع و نقش انتخاب‌شده شرح دهید.
جمع‌بندی
رزومه تحصیلی رزومه‌ای است که برای نشان‌دادن مدارک تحصیلی و سوابق تحقیقاتی شما تهیه می‌شود. نوشتن رزومه تحصیلی برای اپلای اهمیت زیادی دارد و می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در آینده شما داشته باشد.