آیا در دوران مدرسه تمام مهارت های آموزشی را به دانش آموزان می گویند؟ اگر تمام مهارت‌های زندگی را در مدرسه به ما می‌آموختند قطعا خیلی به نفعمان میشد؛ از توانایی مدیریت مالی و مطالعات فرهنگی گرفته تا همدلی و زندگی پایدار. در این مقاله به بررسی و آموزش چند نمونه از مهارت‌ها خواهیم پرداخت که بهتر است از دوران مدرسه به ما آموزش داده شوند.
۱. مطالعات فرهنگی
دنیای امروز با دنیای زمان تحصیل ما فرق کرده است و باید در روند آموزشی مدارس نیز تغییراتی ایجاد شود. درس جغرافیا به کودکان فقط درباره کشورهای مختلف و اقلیم محل زندگی‌شان در کره زمین می‌آموزد، اما خوب است که توجه بیشتری به روابط انسانی، فرهنگ‌های مختلف، سبک زندگی و زبان دیگر کشورها کنیم. اکثر چیزهایی که ما در مدرسه یاد گرفته‌ایم از دریچه نگاه محدودی بوده است؛ یعنی اطلاعات بسیاری از بخش‌های دیگر کره زمین را نمی‌دانیم.
اگر دیگر کشورها را با بررسی فرهنگ و مردمشان بشناسیم و نه فقط بر اساس تعاملی که با کشور ما داشته‌اند، اوضاع اجتماعی را بهتر درک خواهیم کرد و ارتباطات بین‌فرهنگی سالمی ایجاد می‌شوند. ما اگر فرهنگ دیگران را به‌خوبی بشناسیم، کمتر باعث رنج آنها می‌شویم و خودمان نیز کمتر رنج می‌کشیم. مطالعه تاریخ مبارزات هر کشور نیز باعث می‌شود که انسان بهتری باشیم.
در مدرسه، زبان‌های دیگر را سطحی مطالعه می‌کنیم و بدون اینکه چیز زیادی یاد بگیریم از آنها می‌گذریم. در حالی که داشتن زبان دوم و تسلط به آن مهارت بسیار خوب و مفیدی برای زندگی است.
۲. برنامه‌ریزی مالی
برنامه‌ریزی مالی یعنی طراحی استراتژی جامعی برای مدیریت امور مالی خود در درازمدت. ما در مدرسه ریاضیات خواندیم و مسائل مثلثات را حل کردیم در حالی که نمی‌دانستیم چه کاربردی در زندگی روزمره ما دارد. بهتر بود در کنار اصول اولیه ریاضی، مهارت‌های برنامه‌ریزی مالی را هم یاد می‌گرفتیم تا بتوانیم برای خود و خانواده‌مان هدف‌گذاری اقتصادی کنیم.
کودکان مدرسه‌ای سن کمی دارند، اما لازم است که اهمیت مسائل مالی و ارزش پول را بدانند. چند نمونه از مسائل مالی که خوب است در مدارس آموزش داده شوند، عبارت‌اند از:
تعیین اهداف مالی؛
برنامه‌ریزی مخارج و پس‌انداز؛
وام‌های بانکی؛
محاسبه مالیات و نرخ سود؛
سرمایه‌گذاری در سهام؛
مدیریت بدهی.
۳. مهارت‌های اجتماعی
مهارت‌های اجتماعی مجموعه توانایی‌هایی است که فرد به‌کمک آنها با دیگران بهتر تعامل می‌کند. این مهارت‌ها شامل ارتباط کلامی و غیرکلامی، گوش‌دادن فعال، همدلی، حل تعارض و کار گروهی است. بسیاری از ما والدین تا حدی به این مهارت‌ها تسلط داریم، چراکه مکالمات رودرروی بسیاری را تجربه کرده‌ایم. اما امروزه به‌سبب وجود شبکه‌های اجتماعی، کودکان چندان در موقعیت گفت‌وگو قرار نمی‌گیرند.
در زندگی روزمره، موقعیت‌های سخت اجتماعی را از سر می‌گذرانیم؛ در چنین موقعیت‌هایی، توانایی حل مسئله کمک بزرگی برای انسان است. مهارت مذاکره هم مشکلات بسیاری را در خانه و محل کار حل می‌کند. مهارت شناخت افراد بر اساس شنیدن صحبت‌ها و درک زبان بدن نیز در محل کار بسیار مفید است.
یکی دیگر از چالش‌های روابط اجتماعی نحوه برخورد با افرادی است که رفتارشان آزاردهنده است؛ کسانی که از نظر همه رفتار بدی دارند، اما باید به نحوی با آنها کنار آمد. توانایی صحبت‌کردن در جمع، بیان نظرمان بدون ترس از قضاوت‌شدن، خجالتی‌نبودن، ابراز دیدگاه انتقادی، ایستادن در برابر قلدری و دوستیابی از دیگر مهارت‌هایی‌اند که کاش در مدرسه یاد گرفته بودیم.
۴. سبک زندگی پایدار
سبک زندگی ما بر محیط‌زیست اثر می‌گذارد. اگر حواسمان به محیط اطرافمان، آنچه استفاده می‌کنیم، زباله‌ها و بازیافتشان باشد، در آینده زمین سالم‌تری خواهیم داشت. سبک زندگی پایدار شامل انتخاب‌هایی است که تأثیر انسان بر محیط را به حداقل می‌رسانند و رفاه زیست‌محیطی را در درازمدت افزایش می‌دهند. آموزش مدیریت منابع و انرژی، کاهش ضایعات، صرفه‌جویی در مصرف آب و حمایت از کشاورزی سبب سلامت زمین و محیط زندگی ما می‌شوند.
امروزه محصولات ارگانیک قیمت بسیار زیادی دارند. کیفیت خوراکی‌های غیرارگانیک به‌خوبی محصولات ارگانیک نیست. بسیاری از والدین دوست دارند میوه و سبزیجات سالم با قیمت معقول در دسترس فرزندانشان باشد. پرورش گیاهان خانگی در کنار بازیافت ضایعات آنها، یکی از روش‌های زندگی پایدار است. مدارس می‌توانند این مهارت را به کودکان بیاموزند.
بعضی افراد این شانس را دارند که سبک زندگی پایدار را در خانه یاد بگیرند، اما اکثر کودکان در چنین شرایطی نیستند. موقعیت‌های بسیاری در مدرسه پیش می‌آید که کودکان می‌توانند زندگی پایدار را بشناسند و یاد بگیرند. آنها با انتخاب‌های مسئولانه خود نقش چشمگیری در سلامت نسل‌های آینده و سیاره زمین خواهند داشت.
۵. تاب‌آوری و همدلی
در موقعیت‌های بسیاری از زندگی روزمره باید شجاع، صبور، بااعتمادبه‌نفس و قوی بمانیم و این مهارت را باید از قبل آموخته و تمرین کرده باشیم. تاب‌آوری یعنی توانایی سازگاری و مقاومت در برابر ناملایمات؛ چه شکستی جزئی باشد و چه بزرگ‌ترین چالش زندگی. تاب‌آوری ترکیبی از مهارت‌های ذهنی و عاطفی و رفتاری است. برای داشتن این مهارت باید انعطاف‌پذیر و مثبت‌نگر باشید، هوش هیجانی خود را ارتقا داده و روش‌های حل مسئله را تمرین کرده باشید. به‌کمک این مهارت، می‌توانید استرس خود را مهار کنید، با موقعیت‌های دشوار کنار بیایید و سلامت روان خود را در طولانی‌مدت بهبود دهید.
همدلی نیز مهارتی است که برای سازگاری با جامعه به آن نیاز داریم. در مدارس دانمارک، همدلی به کودکان آموخته می‌شود و دانش‌آموزان مرتب با معلمان خود ملاقات می‌کنند تا درباره مشکلاتشان بحث کنند. در این جلسات یاد می‌گیرند چطور با توجه به احساسات دیگران راه‌حلی برای مشکلاتشان پیدا کنند. با استفاده از این مهارت می‌توانیم روابطی باکیفیت‌تر بسازیم.
هرکس در طول زندگی خود بارها طعم شکست را می‌چشد یا سوگ را تجربه می‌کند، اما همه نمی‌توانند به‌خوبی از آن بگذرند. چگونگی مواجهه با فقدان و ناامیدی، توانایی انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری مهارت‌هایی هستند که باید در مدرسه به آنها توجه کرد. قدرت پذیرش شکست به ما کمک می‌کند از بحران‌های زندگی عبور کنیم و هنگام گذر از آنها به ارزش وجودی خود ایمان داشته باشیم. مواجهه صحیح با فقدان ناامیدی و اضطراب را هم کاهش می‌دهد.
۶. خودمراقبتی
یادگیری درباره سلامت روان و نحوه مراقبت از خود در موقعیت‌های سخت نیز باید در برنامه‌های درسی آینده گنجانده شوند تا جامعه سالم‌تر و پویاتری داشته باشیم. خودمراقبتی شامل برداشتن گام‌های آگاهانه برای حفظ سلامت جسمی، روانی و عاطفی فرد است. خواب کافی، رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، تمرین تمرکز، مدیتیشن، یوگا و کمک‌گرفتن از متخصصان در صورت نیاز، از مهارت‌های تمرین‌شده در خودمراقبتی هستند.
کودکان با صرف زمان بیشتری برای شناخت هنر، سفرکردن و سایر روش‌های غیرسنتی آموزش می‌توانند خودمراقبتی را بیاموزند. این کار آنها را برای زندگی شاد و متمرکز بر آرامش و رضایت آماده می‌کند. اگر دانش‌آموزان در مدارس ارزش عشق به خود و خودمراقبتی را یاد بگیرند، در آینده سلامت عاطفی بیشتری خواهند داشت.
ذهن آگاهی (Mindfullness) یکی دیگر از مهارت‌هایی است که می‌توانیم در مدرسه یاد بگیریم. افراد به‌کمک این روش می‌توانند بر حال حاضر تمرکز کنند و زندگی خود را بدون قضاوت و با احساس شفقت پیش ببرند. ذهن‌آگاهی به افراد ارتباط بهتر با خود، دیگران و دنیای اطراف را یاد می‌دهد تا کمتر در معرض افسردگی و اضطراب قرار بگیرند.
۷. کار با فناوری
امروزه با پیشرفت دنیای دیجیتال، آموزش مهارت‌های مرتبط با فناوری اهمیت بیشتری پیدا کرده است. نحوه صحیح تایپ‌کردن، استفاده از نرم‌افزارهای کاربردی، جست‌وجوی صحیح در اینترنت و استفاده ایمن و مسئولانه از شبکه‌های اجتماعی از مهارت‌هایی است که فرزندانمان باید از کودکی یاد بگیرند. در ادامه نیز مهارت‌هایی چون کدنویسی، برنامه نویسی و امنیت سایبری به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا در بازار کار رقابتی بمانند و فرصت‌های کاری بهتری داشته باشند.
سخن آخر
گنجاندن مهارت‌های زندگی در برنامه درسی مدرسه مزایای چشمگیری برای دانش‌آموزان دارد. توسعه این مهارت‌ها علاوه بهبود عملکرد تحصیلی، سبب می‌شود دانش‌آموزان با اعتمادبه‌نفس بیشتری از چالش‌های بزرگ‌سالی عبور کنند. مدارس با سرمایه‌گذاری روی توسعه مهارت‌های اجتماعی، مراقبت از خود و برنامه‌ریزی مالی، می‌توانند دانش‌آموزان را برای آینده‌ا‌ی درخشان و موفق آماده کنند.