شاید شما معنای مهارت های بین فردی را ندانید اما جالب آن است که همه افراد روزانه در موقعیت‌های مختلف زندگی از آنها بهره می‌برند. این مهارت‌ها ما را قادر می‌سازند که نیازهای مختلف خود را در تعامل با دیگران تأمین کنیم. بدون این مهارت‌ها زندگی اجتماعی ما ممکن نیست. در سال‌های اخیر مهارت های بین فردی اهمیت بیشتری در محیط کار پیدا کرده‌اند و افرادی که در این مهارت‌ها سرآمدند، از دیگران شانس بیشتری برای کسب شغل‌های مختلف دارند.
مهارت های بین فردی چیست؟
مهارت های بین فردی مجموعه‌ای از مهارت‌های نرم هستند که فرد را قادر می‌سازند با دیگران به‌خوبی تعامل کند. این مهارت‌ها روزانه در زندگی ما به کار می‌روند، هرچند ممکن است نام آنها را ندانیم.
در دنیای کسب‌وکار با پیشرفت تکنولوژی و به خطر افتادن مشاغل، این مهارت‌ها اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند چراکه این روزها بیشتر کارها به‌کمک الگوریتم‌ها انجام می‌شوند. بنابراین آن بخش‌هایی از کار که ربات‌ها و الگورتیم هنوز نمی‌توانند در آن خبره شوند، همان بخش‌های مختص ما انسان‌ها هستند که مهارت‌های بین فردی برای انجامشان به کار می‌رود.
مهارت های بین فردی شامل چه مهارت‌هایی هستند؟
این مهارت‌ها بسیار متنوع‌اند؛ برخی از رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:
توانایی ارتباط برقرارکردن مؤثر و تعامل با دیگران؛
همدلی؛
هوش هیجانی؛
توانایی حل تعارض؛
مذاکره؛
گوش‌کردن فعالانه و همدلانه به دیگران؛
داشتن رویکرد مثبت؛
روحیه همکاری؛
رهبری؛
شبکه‌سازی؛
توانایی اقناع؛
داشتن انگیزه قوی.
به‌طبع بسیاری از ما بر اثر تربیت و تجربه در طول زندگی، این مهارت‌ها را کم و بیش داریم. بااین‌حال همواره می‌توانیم این مهارت‌ها را به روش‌های مختلف در خود تقویت کنیم.
مهارت های بین فردی چه نقشی در موفقیت شغلی ما بازی می‌کنند؟
اهمیت این مهارت‌ها در زندگی فردی و شغلی ما بر کسی پوشیده نیست. ما انسان‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و بدون مهارت های بین فردی نمی‌توانستیم ارتباط مؤثری با همنوعان خود برقرار کنیم؛ درنتیجه تأمین نیازهای مختلف ما بسیار دشوار می‌شد. در محیط کار نیز ناچاریم با افراد مختلف تعامل کنیم. پس هرچه در این حوزه ماهرتر باشیم، عملکرد بهتری در محیط کار خواهیم داشت.
برخی از فواید این مهارت‌ها برای موفقیت شغلی عبارت‌اند از:
همراهی بهتر با همکاران؛
افزایش اعتماد بین ما و سایرین؛
خلاقیت بیشتر در همکاری با دیگران؛
انجام بهتر و دقیق‌تر وظایف شغلی؛
انگیزه بیشتر برای انجام وظایف و پروژه‌ها؛
پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از ارتباط نامناسب؛
حل تعارضات و کنارآمدن با مشکلات و اختلاف‌نظرها؛
شانس بیشتر استفاده از دانش و خلاقیت دیگران در انجام کارها؛
رشد یک شبکه همکاری قابل‌اتکا؛
افزایش شانس ارتقای شغلی.
آیا می‌توان مهارت های بین فردی را آموخت؟
در طول زندگی، بسیاری از مهارت های بین فردی را طبیعی و تدریجی می‌آموزیم. خانواده، مدرسه، دانشگاه، محیط اجتماعی و فرهنگی‌ای که در آن رشد می‌کنیم، بخشی از این مهارت‌ها را از طریق مشاهده، تقلید و جامعه‌پذیری به ما می‌آموزند. تجربیات کاری نیز بخش دیگری از این مهارت‌ها را به ما می‌آموزند. بااین‌حال، آیا می‌توانیم آگاهانه و مجزا یک یا چند مهارت خاص را در خود تقویت کنیم؟
پاسخ مثبت است. بسیاری از کسب‌وکارها برای توانمندسازی نیروی انسانی خود کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی طراحی و اجرا می‌کنند. این دوره‌ها بر یک یا چند مهارت خاص و موردنیاز آن مجموعه متمرکزند. علاوه بر این، خود ما نیز می‌توانیم در تقویت این مهارت‌ها نقش داشته باشیم.
چطور مهارت های بین فردی را در خود تقویت کنیم؟
۱. نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنید
قدم اول برای تقویت این مهارت‌ها شناخت نقاط ضعف و قوت خود است. به مثال‌هایی که از مهارت های بین فردی زدیم بازگردید. فکر می‌کنید در کدام‌یک از آنها خبره و در کدام نیازمند بهبود هستید؟ با نگاهی به تجربیات گذشته در محیط کار و جامعه می‌توانید بفهمید که در هر موقعیت چگونه رفتار کرده‌اید، چگونه گوش داده‌اید و چگونه سخن گفته‌اید. با بررسی هر مهارت در موقعیت خاص خود، درمی‌یابید که در کدام‌یک نیازمند رشد و تقویت هستید.
۲. برنامه‌ای عملی برای تقویت مهارت‌ها تنظیم کنید
حال که یک یا چند مهارت خاص را برای تقویت در خود انتخاب کردید، باید برنامه‌ای عملیاتی برای تقویت آن داشته باشید. مثال‌های زیر به شما کمک می‌کنند این برنامه را تنظیم کنید.
نقطه‌ضعف: من هنگام سؤال پرسیدن از دیگران نگران و عصبی می‌شوم.
برنامه عملیاتی: دفعه بعد که خواستم سؤالی مطرح کنم، نگرش منفی خود را به چالش می‌کشم و با تصور سناریوهای خوشبینانه اعتمادبه‌نفس خود را بیشتر می‌کنم.
نقطه‌ضعف: ۳ ماه است که عضوی از این شرکتم، اما هنوز با کسی آشنا نشده‌ام.
برنامه عملیاتی: در جلسه یا دورهمی بعدی، حتما با کسی سر صحبت را باز می‌کنم. می‌توانم درباره موضوعی کاری که می‌خواستم حرف بزنم و آشنایی را شروع کنم.
نقطه‌ضعف: فرصت‌های زیادی برای یادگیری مهارت مذاکره و اقناع در محیط کاری فعلی من وجود ندارد.
برنامه عملیاتی: در یک دوره آنلاین مهارت مذاکره شرکت می‌کنم تا با فنون آن آشنا شوم. سپس دست‌کم یکی از آن فنون را در تعامل با یک خریدار یا مشتری به کار می‌گیرم.
۳. تمرین کنید و از کوچ شغلی کمک بگیرید
همان طور که در برنامه‌های عملیاتی خواندید، تمرین‌کردن مهم‌ترین روش تقویت این مهارت‌هاست. بدون استمرار در تمرین یک مهارت بین‌فردی، بعید است که بتوانید آن را بیاموزید و در خود رشد دهید. مثلا مهارتی مانند کار تیمی جز با تمرین‌کردن به دست نمی‌آید. بنابراین برای تقویت هر مهارت باید تمرینات مخصوص به آن را انجام دهید. مثلا در کار تیمی، پیوستن به یک تیم محلی یا انجمن فرصتی فراهم می‌کند تا این مهارت را تقویت کنید. همچنین بازگوکردن آنچه فرد برای شما تعریف کرده است، روشی مرسوم برای تقویت مهارت گوش‌کردن فعال است. به همین ترتیب برای هر مهارت تمریناتی هست که می‌توانید انجام دهید. اگر این تمرینات را نمی‌شناسید، می‌توانید از مشاور یا مربی (کوچ) کمک بگیرید.
چطور مهارت های بین فردی را در رزومه خود ارائه دهیم؟
ارائه مهارت‌های سخت در رزومه کار آسانی است، چراکه این مهارت‌ها را به‌راحتی می‌توان سنجید. اما نشان‌دادن مهارت های بین فردی در رزومه به دقت و ظرافت بیشتری نیاز دارد.
امروزه کسب‌وکارها توجه بیشتری به این مهارت‌ها دارند، پس ارائه درست آنها اهمیت زیادی دارد. از آنجایی که این مهارت‌ها متنوع‌اند، لازم است بر آنهایی تمرکز کنید که کارفرما بیشتر به دنبال آنهاست. برای نشان‌دادن این مهارت‌ها در رزومه می‌توانید به موقعیت‌ها و موفقیت‌هایی اشاره کنید که این مهارت‌ها در آنها دخیل بوده‌اند. شرحی مختصر از چگونگی استفاده از این مهارت‌ها در موقعیت‌های خاص، روشی مناسب برای ارائه‌کردن مهارت های بین فردی در رزومه است. مثلا می‌توانید به توانایی مذاکره خود اشاره کنید که منجر به افزایش درآمد شرکت قبلی‌تان شد یا به توانایی کار تیمی که در در موفقیت تیم شما نقش داشت.
چطور مهارت های بین فردی را هنگام مصاحبه شغلی نشان دهیم؟
بی‌شک توضیحات شما درباره برخورداری از این مهارت‌ها در رزومه، کارفرما را کاملا متقاعد به استخدام شما نمی‌کند، اما شانس دعوت‌شدن شما به مصاحبه را افزایش می‌دهد. حال باید بتوانید با ارائه شواهد و جزئیات مهارت، نشان دهید که توانایی گفته‌شده را دارید.
مصاحبه شغلی خود می‌تواند فرصتی برای ارائه مهارت های بین فردی شما باشد. مثلا نحوه سخن‌گفتن، زبان بدن، پوشش مناسب و توضیحات صریح و دقیق شما درباره مهارت‌هایی که در رزومه ذکر کرده‌اید، همگی نشانی از داشتن یا فقدان این مهارت‌هاست.
گاهی اوقات سازمان استخدام‌کننده در کنار مصاحبه شغلی، یک آزمون عملی نیز از شرکت‌کنندگان می‌گیرد. به این منظور مسئله یا موقعیتی طراحی و از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شود تا آن را در قالب کار تیمی حل‌وفصل کنند. سپس عملکرد هریک از اعضا در تیم ارزیابی می‌شود و بهترین افراد انتخاب می‌شوند.
توصیه پایانی
مهارت های بین فردی روزبه‌روز بیشتر موردتوجه سازمان‌ها وکسب‌وکارها قرار می‌گیرند. امروزه از میان شرکت‌کنندگان در مصاحبه شغلی کسی شانس بیشتری دارد که در این مهارت‌ها برتر از دیگران باشد. از این رو بهتر است علاوه بر توسعه مهارت‌های سخت، بر توسعه مهارت‌های نرم نیز سرمایه‌گذاری کنید.